با توجه به وجود تاسیسات عظیم پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی و صنایع بزرگ پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، روزانه حجم قابل توجهی از پسماندهای صنعتی در این منطقه تولید می شود.

با توجه به مطالعات اولیه انجام شده در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، تنوع پسماند صنعتی خطرناک و غیرخطرناک بیش از ۱۰۰ نوع گزارش شده که نحوه جمع آوری هر یک از آنها براساس نحوه انبارش کنونی، حالت پسماند (مایع، نیمه جامد و جامد) و ۴ ویژگی اصلی پسماند ویژه (سمیت، اشتعال پذیری، خورندگی و واکنش پذیری) متفاوت است. مبنای کار مجتمع مدیریت پسماند صنعتی، رعایت تمامی اصول فنی و قانونی و مطابق با استانداردهای جهانی خواهد بود.

وزارت نفت خود را مکلف به رفع دغدغه مردم می‌داند و در این زمینه پروژه پسماندهای صنعتی و ویژه پارس جنوبی دارای اهمیت ویژه ای است و سال ۱۳۹۵ بعد از ابلاغیه وزارت نفت احداث مجتمع پسماندهای صنعتی منطقه ویژه انرژی پارس در دستور قرار گرفت. سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به نمایندگی از وزارت نفت احداث مجتمع پسماندهای صنعتی و ویژه را در دستور کار قرار داده است که مطالعات مکان‌یابی آن با همکاری دانشگاه شهید بهشتی براساس الزام‌های سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده است.

این مجتمع قابلیت بازیافت سالانه تا ۱۵۰ هزار تن پسماندهای غیرقابل بازیافت را براساس اصول مهندسی و بهداشتی، دفن و انرژی این پسماندها دارد. 

مانی عبداله زاده، مدیر اچ اس ای و پدافند غیر عامل شرکت ملی نفت ایران در گفت و گو با «مشعل» می‌گوید: «منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در حاشیه خلیج فارس و در جنوب استان بوشهر با مساحت ۴۶ هزار هکتار قرار گرفته است که مشتمل بر سه منطقه پارس جنوبی (با مساحت ۱۴ هزار هکتار در شهرستان عسلویه)، پارس دو (با مساحت ۱۶ هزار هکتار در مجاورت شهرستان کنگان) و پارس سه یا پارس شمالی (با مساحت ۱۶ هزار هکتار در محدوده های شهرستان های دیر، دشتی، تنگستان و بوشهر) است. به دلیل وجود تاسیسات عظیم پالایشگاه‌های گازی و صنایع بزرگ پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، مدیریت پسماند صنعتی از اهمیت زیادی برخوردار است. روزانه حجم قابل توجهی از پسماندهای صنعتی در این منطقه تولید می‌شود که به دلیل عدم وجود زیر ساخت‌های مناسب برای مدیریت پسماندهای صنعتی در منطقه عسلویه، صنایع مستقر در آن را با مشکلاتی مواجه کرده است.«

به گفته او، «با توجه به اهمیت موضوع، در مرداد ماه سال ۱۳۹۴ تفاهمنامه‌ای  میان مقام عالی وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط زیست کشور امضا شد که در بند ۶ آن، همکاری در تهیه و تدوین برنامه‌های مدیریت پسماند‌های ویژه به منظور جانمایی مکان‌های دفن پسماند ویژه (خطرناک) و صنعتی با اولویت منطقه عسلویه مورد تاکید قرار گرفت.»

عبداله زاده ادامه می‌دهد: «بر اساس ماده ۲ تفاهم‌نامه همکاری وزارت نفت و سازمان محیط‌زیست، سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس اقدام به انجام مطالعات مکان‌یابی (جهت تعیین مکان‌های احداث مجتمع مدیریت پسماند، مصوب سال ۱۳۹۵) مطالعات طراحی مفهومی (جهت تخمین اولیه مقدار و نوع پسماند و همچنین واحدهای مورد نیاز مجتمع، مصوب سال ۱۳۹۶) و مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (جهت اخذ مجوز استقرار و مدیریت اصولی پسماندها، مصوب ۱۳۹۶) کرده است. علاوه بر آن، این سازمان تحت نظارت شرکت ملی نفت ایران، به‌صورت رسمی جهت انتخاب سرمایه‌گذار، مجری و بهره‌بردار مجتمع مذکور، مبادرت به برگزاری فراخوان عمومی سرمایه‌گذاری در پایان سال ۱۳۹۵ کرد.»

مدیر اچ اس ای و پدافند غیر عامل شرکت ملی نفت ایران می‌افزاید: «در این زمینه شرکت ملی شیمی کشاورز با سابقه ۲۵ ساله در زمینه مدیریت پسماند صنعتی و با حضور مشاوران و شرکای آلمانی و با کسب بالاترین امتیاز فنی و مالی، از بین ۱۴ شرکت، برنده فراخوان عمومی سرمایه‌گذاری در اسفند ماه سال ۱۳۹۵ برای احداث مجتمع مدیریت پسماندهای صنعتی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس شد. این شرکت پیگیر انجام مراحل قانونی برای واگذاری زمین از سوی سازمان منطقه ویژه، اخذ مجوزهای مورد نیاز از ارگان‌های مربوطه و اجرای طرح شد.»

او با بیان اینکه در طرح مذکور دو سایت دارای مجوز به این شرکت مجموعاً به مساحت ۲۵ هکتار اختصاص یافته است که فاز نخست سایت یک با هزینه‌ای بیش از ۲۷۰ میلیارد ریال و بدون اخذ هیچ‌گونه تسهیلات یا امکانات دولتی با حضور مجموعه‌ای از مدیران صنعت نفت و سازمان حفاظت محیط‌زیست در خرداد ماه سال جاری به بهره‌برداری رسید، می‌گوید: «واحد اصلی این فاز شامل اولین لندفیل ترانشه‌ای کشور با ظرفیت پذیرش سالانه ۱۰۰ هزار تن انواع پسماند صنعتی خطرناک و غیر خطرناک با بالاترین ضرایب اطمینان توسط مشاوران خارجی و داخلی معتبر و بر اساس بروزترین استانداردهای جهانی طراحی و ساخته شده است. استفاده از ۷ لایه مختلف جهت نفوذناپذیری و مدیریت محافظه‌کارانه رواناب‌های ورودی، تنها بخشی از جزییات این لندفیل مهندسی است. علاوه بر آن، این فاز شامل واحد ذخیره‌سازی موقت و واحد تثبیت و جامدسازی است. تکمیل طرح توسعه فاز اول سایت ۱ در پایان سال ۱۴۰۰ و با هزینه ۳۳۰ میلیارد ریال صورت خواهد گرفت. برآورد می‌شود، بهره‌برداری از فاز دوم سایت اول شامل انواع واحدهای بازیافت با سرمایه‌گذاری ۵ میلیون یورو به علاوه ۳۰۰ میلیارد ریال در پایان سال ۱۴۰۰ به وقوع بپیوندد. فاز سوم این سایت شامل تأمین، ساخت و بهره‌برداری واحد زباله‌سوزی در انتهای سال ۱۴۰۲ به بهره داری می‌رسد. زمان تکمیل سایت دوم که شامل طرح توسعه واحدهای مشابه سایت یک با سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد ریالی در پایان سال ۱۴۰۱ خواهد بود.»

گفتنی است با ساخت هر سه فاز این مجتمع که از بالاترین فناوری بهره خواهد برد، حداکثر بازیابی مواد و انرژی صورت گرفته و تنها ۲۲ درصد از پسماندهای تولیدی منطقه، دفن در زمین شده و سایر مواد بازیابی و بازیافت شده و به چرخه مصرف باز می‌گردند. 

بدون شک با احداث این مجتمع که با حمایت‌های مقام عالی وزارت نفت، اداره کل اچ اس ای وزارت نفت، مدیریت اچ اس ای شرکت ملی نفت ایران، واحد اچ اس ای ارشد سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و تمامی مدیران صنعت نفت و سازمان حفاظت محیط‌زیست به ثمر رسیده است گام موثری در بهبود وضعیت مدیریت پسماند و جلوگیری از آلودگی محیط زیست متاثر از صنایع مستقر در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برداشته خواهد شد.
منبع: نشریه مشعل