سیدحمید حسینی‌سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی:

ظرفیت پالایشی نفت خام دنیا در حدود ١٠٠ میلیون بشکه در روز است که تا قبل از پاندمی کرونا حدود ۸۴ میلیون از این ظرفیت در حال پالایش نفت خام بود. در یک نگاه کلی، تاکنون امریکا با ۱۴۰ پالایشگاه و توان پالایش ۱۸ میلیون بشکه، حدود ۲۰ درصد ظرفیت پالایشی جهان را به خود اختصاص می‌دهد.

 اما بر خلاف تصور در میان ده کشور دارای بالاترین ظرفیت پالایشی، چند کشور غیرنفتی مانند چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و آلمان نیز قرار دارند و در حال حاضر، دومین دارنده ظرفیت پالایشی جهان، چین است که روزانه ۱۴ میلیون بشکه ظرفیت پالایشی دارد. پس از این دو کشور، روسیه، هند، ژاپن، کره جنوبی و ایران در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند که ظرفیتی بالاتر از عربستان، آلمان، برزیل و سنگاپور دارند. ایران قبل از بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، با پالایش روزانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت سهم دو درصدی از ظرفیت پالایشی دنیا و رتبه دهم را در اختیار داشت. اما با وجود مشکلاتی که در راه‌اندازی این مجتمع در زمان تحریم‌های قبلی ایجاد شده بود، خوشبختانه در سایه توافق برجام موفق شدیم بسیاری از تجهیزات این پالایشگاه را ترخیص کرده ودر سه سال گذشته بهره‌برداری از آن را آغاز کنیم و به جایگاه بهتری در میان ده کشور دارنده ظرفیت پالایشی برسیم.

راه‌اندازی ۴ فاز این پالایشگاه (به‌رغم آنکه طراحی پالایشگاه برای ۳۶۰ هزار بشکه در سه فاز بود، ) اکنون ظرفیت و توان پالایشی کشور را به بیش از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داده و به این ترتیب، نیاز کشور به بنزین یورو ۵ و گازوئیل مرغوب پوشش داده شده است. به‌دنبال آن، اکنون کشور امکان صادرات روزانه ۶۰۰ هزار بشکه فرآورده نفتی را در قالب فرآورده‌هایی نظیر بنزین، گازوئیل، مازوت، نفتا، گاز مایع و بنزین هواپیما وفرآورده‌های ویژه نظیر قیر، روغن، انواع حلال‌ها، پارافین و… دارد.
در سال ۹۸ کشور از محل صادرات فرآورده‌های نفتی حدود هفت میلیارد دلار و از محل صادرات محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی، گاز و برق حدود ۲۵ میلیارد دلار درآمد ارزی داشته که در شرایط تحریم قابل قبول و بسیار ارزشمند است.
اما شیوع ویروس کرونا بر صنعت نفت به مانند صنعت هوایی، توریسم وخدمات آسیب فراوانی وارد کرد و مطابق با گزارشات مراجع بین‌المللی در مجموع ۲۰۰ میلیون شغل در دنیا دچار آسیب جدی شد که صد میلیون از این مشاغل در صنعت توریسم و۲۰ میلیون آن در صنعت هواپیمایی بود؛ ضمن اینکه قیمت نفت بیش از ۷۰ درصد کاهش یافت و تقاضای جهانی نفت نیز بشدت افت کرد و ظرفیت پالایشی دنیا نیز به ۶۶ میلیون بشکه در روز تنزل یافت و با توجه به نبود تقاضا برای بنزین و سوخت هواپیما همه کشورهای نفتی با کمبود مخزن و بازار مواجه شدند و ما نیز مجبور شدیم که ظرفیت پالایشی کشور را کاهش دهیم و برای صادرات بنزین به کشورهای همسایه و بازارهای امریکای لاتین و افریقا تلاش مضاعف به خرج دهیم. خوشبختانه موقعیت سوق الجیشی کشور در غرب آسیا و نبود ظرفیت مناسب پالایشی در کشورهای همسایه نظیر عراق، پاکستان، افغانستان و ارمنستان کمک کرد تا تولید مازاد جذب این بازارها شود. ضمناً صادرات فرآورده به مقاصد بین‌المللی ومنطقه‌ای نیز ادامه یافت و توانستیم با وجود تحریم‌ها و کرونا از فرصت‌ها استفاده بهینه به عمل آوریم.
 اغلب فرآورده‌های نفتی از طریق بورس انرژی انجام می‌شود و آمار فروش اردیبهشت ماه بورس حکایت از صادرات روزانه ۱۵ میلیون لیتر بنزین به مقصد یکی از کشورهای همسایه دارد، ضمناً با توجه به دسترسی نداشتن اغلب همسایگان ایران به آبهای آزاد قادر هستیم که فرآورده‌های نفتی را با قیمت بالاتر از بازارهای جهانی و منطقه‌ای به فروش برسانیم، اگرچه کاهش قیمت نفت بر ارزش دلاری فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی محسوس بوده ودر مجموع ارزش صادرات کاهش ۴۰ درصدی داشته است. از آغاز سال جدید میلادی مقررات زیست محیطی دریایی وسازمان IMO که کشتیرانی را مجبور به مصرف مازوت با حداکثر ۵۰۰ پی پی‌ام سولفور کرد باعث شد که صادرات روزانه حداقل ۵۰ هزارتن مازوت ایران با کاهش ارزش و مشتری مواجه و حتی در مقاطعی صادرات این محصول متوقف شود ولی خوشبختانه با توجه به ظرفیت بالای کشور در تولید قیر امکان تبدیل ته مانده برج تقطیر به وکیوم باتوم برای تولید قیر وجود دارد و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران در سال گذشته آمادگی اعضای خود را برای دریافت ۴ میلیون تن وکیوم باتوم جدید اعلام کرد ودر صورت عملی شدن این پروژه ظرفیت تولید قیر کشور به ۹ میلیون تن ارتقا خواهد یافت و امکان افزایش صادرات قیر از حدود ۳ میلیون تن فعلی به ۶ میلیون تن فراهم خواهد شد.
برمبنای آنچه گفته شد، می‌توان امیدوار بود که صادرات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی با وجود تحریم و کرونا با قدرت ادامه یابد و با افزایش قیمت نفت به حدود ۴۰ دلار قیمت‌های صادراتی نیز بهبود خواهد یافت و مجدداً پالایشگاه‌ها در حال بازگشت به ظرفیت حداکثری تولید خود هستند و اصولاً فرآورده نفتی و پتروشیمی تحریم پذیر نبوده و تلاش‌های امریکا و اسرائیل برای عقیم گذاشتن صادرات کشور بی‌نتیجه بوده و کشور در حال توسعه صنایع پایین دستی نفت و پتروشیمی است.