نقش مهم نورپردازی شهری در تامین امنیت اجتماعی «به قلم مهندس نعمت اله بارگاهی کارشناس ارشد مهندسی برق پارس جنوبی»
چندین سال است که براساس مدل‌های طرح جامع شهرسازی و زیباسازی و نیز با توجه به افزایش جمعیت و افزایش وسایل نقلیه شخصی و عمومی، خیابان‌ها و بولوارهای شهری توسعه یافته و عرض آنها بیشتر شده است. این در حالی است که روشنایی طراحی شده در خیابان‌ها همانند قبل بوده و هیچ‌گونه توجهی به اصلاح شبکه روشنایی و اعمال تغییرات مورد نیاز در آن نشده است.
امنیت به عنوان نیاز اساسی در اجتماعات انسانی از جایگاه خاصی برخوردار است و همچنین یکی از عوامل مؤثر بر حضور شهروندان در فضاهای شهری می‌باشد. دستیابی به این مهم مستلزم فراهم ساختن بسترهای اجتماعی، محیطی، برنامه‌ریزی و طراحی شهری مناسب می‌باشد. روشنایی معابر و میادین، یکی از عناصر اصلی مبلمان شهری محسوب می‌شود و از جایگاه ویژه ای در معماری و شهرسازی برخوردار و در طراحی شهری بسیار حائز اهمیت است.
امروزه نورپردازی، تعریف کننده هویت و سیمای شبانه شهر است و در طراحی روشنایی شهری نه تنها موضوعی صرفاً تزئینی نیست، بلکه روشی در جهت تأمین امنیت وآرامش بیشتر محیط است و روشنایی مناسب پارک‌ها، کوچه‌ها، معابر، خیابان‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی و … باعث ارتقای امنیت و رضایت مندی شهروندان می‌شود.
شهر محیطی است با گوناگونی بسیار، با امکانات کم یا زیاد، پارک‌ها و بوستان‌ها، محله‌های پهن و باریک و یا خیابان‌ها و گذرگاه‌های مختلف که فضای اجتماعی را به هم پیوند می‌دهند. فضای شهری بیشترین ارتباط را با مردم و محیط زندگی برقرارمی کند و در نتیجه نقش بسزایی در هویت بخشی و احساس آرامش به شهروندان دارد. زیبایی، آراستگی، پاکیزگی و انسجام بخشی از ویژگی‌ها و معیارهای مهم ارزیابی شهر آرامش بخش است.
تمام امکانات جدید شهرهای امروز همانند گذشته قادر به تأمین آرامش و امنیت شهروندان نیستند. آنها به دلیل تمرکز بالای جمعیت و فعالیت‌های خارج از مقیاس انسانی و فراوانی ماشین به تدریج، از شاخص‌های آرامش و امنیت فضای شهری فاصله گرفته‌اند.
امنیت اجتماعی، آرامش و آسودگی خاطری است که هر جامعه‌ای موظف است در زمینه‌های شخصی، اقتصادی، سیاسی و قضائی برای جامعه و اعضای خود فراهم کند. بنابراین امنیت اجتماعی چیزی نیست جز حالتی از آسودگی خاطر مردم از ترس، تهدید، اضطراب و مصون ماندن جان، مال، ناموس، هویت، اعتقادات و هرگونه تهدید و غرض.
همانطور که بیان شد امروزه عدم نورپردازی مناسب و نبود نور و وجود تاریکی شب عوارضی همچون افزایش حوادث، تصادفات، جرایم و بزه کاری و کاهش امنیت اجتماعی را سبب می‌شود.
از طرفی با توجه به نقش پر رنگ زنان، امروزه در جامعه شاهد آن هستیم پیاده‌روها، پل‌های عابرپیاده، پل‌های زیرگذر و تاریکی آنها، نحوه نورپردازی خیابان‌ها، سیستم حمل و نقل عمومی و سایر خدمات عمومی و امکانات موجود برای شهروندان در شهر به گونه‌ای است که نیاز زنان جامعه امروزی در نظر گرفته نشده است و برنامه‌ریزی ما هنوز بر اساس همان تفکیک سنتی حوزه عمومی و خصوصی که زنان را متعلق به حوزه خصوصی و مردان را متعلق به حوزه عمومی می‌دانند صورت می‌گیرد.
همین موضوع زمینه‌ای است برای محدود دانستن حضور زن در سطوح مختلف جامعه تا بسیاری از زنان، خانه را به عنوان مأمن خود برگزینند و کار در خانه را با داشتن مدارک تحصیلی بالا به اشتغال در بیرون ترجیح دهند.
در طراحی مناظر شهری، نگاهی تک بعدی به فضای سبز و یا سایر عوامل شهری نگاهی غلط و بی جوابی خواهد بود و در واقع برای ارتقای کیفیت یک منظر شهری باید کلیه عوامل مؤثر در آن خصوصاً مبحث نور و روشنایی که به عنوان نخستین عامل محیطی که برای هر فعالیتی ضروری است مدنظر و مطابق با استانداردهای روز اجرا گردد.
در پایان نتیجه می‌گیریم که نورپردازی صحیح و اصولی مطابق با استانداردهای روز میتواند نسبت به تأمین امنیت اجتماعی، رضایت مندی صددرصدی شهروندان و از همه مهمتر جذب گردشگران در فصول مختلف و درآمدزایی نیز مفید واقع شود. لذا برخی شاخص‌های قابل تحقق در صورت اجرای مفاد یادشده بالا را در ذیل مرور می‌نمائیم؛
الف) شهر روان، ایمن، سرزنده و پویا در شب
ب) شهر شاداب و باطراوت شبانه
ج) توجه به رونق زندگی شبانه (خصوصاً در مناطق گرمسیری و مرطوب همانند استان بوشهر که در فصول گرم سال شهروندان به دلیل شدت آفتاب تمایل به خروج از منزل ندارند و معمولاً چندساعتی پس از غروب آفتاب را به همراه خانواده بیرون می‌گذرانند) و رؤیت چشم نواز شهر در شب و تأمین روشنایی مناسب در محلات
د) تأمین امنیت شهر و شهروندان در شب خصوصاً در ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی، پل‌های عابرپیاده، پیاده روها و…
ه) کاهش آلودگی نوری
و) تأمین ایمنی حرکت سواره و پیاده در شب
ز) افزایش بازدهی عملکردی و فعالیت شهر و بازنمایی هویت فضاهای شهری در شب
ح) فرهنگ سازی و توجه به صرفه جویی و مدیریت مصرف انرژی و استفاده بهتر از شرایط موجود و بهره گیری از انرژی‌های نو، جایگزین و پاک همچون انرژی‌های خورشیدی که در صورت کاهش مصرف انرژی و کاهش فشار به شبکه‌های انتقال و توزیع میتواند ضمن کاهش هزینه‌های عمومی برق، خاموشی کمتری را نیز شاهد باشیم.
* کارشناس ارشد مهندسی برق – پارس جنوبی
دیدگاهها بسته هستند.