عراق به میدان نبرد انرژی میان غرب و شرق تبدیل شده است. با اجرای پروژه عظیم انتقال آب دریا (CSSP) و قراردادهای نفتی ۲۷ میلیارد دلاری با شرکت‌های غربی مانند TotalEnergies، بغداد در تلاش است تا تولید نفت خود را به ۷ میلیون بشکه در روز برساند. این تحولات، که با هدف مهار نفوذ ایران، چین و روسیه صورت می‌گیرد، نه‌تنها آینده انرژی عراق، بلکه معادلات ژئوپلیتیکی منطقه را نیز بازتعریف خواهد کرد.

به گزارش رویداد نفت، عراق به میدان تازه‌ای از رقابت انرژی میان غرب و شرق تبدیل شده است؛ رقابتی که بیش از آن‌که فقط بر سر نفت باشد، جنگی است برای کنترل آینده ژئوپلیتیکی منطقه.

پس از سال‌ها وعده‌های بی‌ثمر در خصوص افزایش تولید نفت، عراق سرانجام برنامه‌ای را برای تحقق هدف تولید ۷ میلیون بشکه در روز در دستور کار قرار داده است.

در قلب این برنامه، پروژه‌ای به نام تامین آب دریا (Common Seawater Supply Project – CSSP) قرار دارد؛ طرحی که هدف آن انتقال آب از خلیج فارس به میدان‌های نفتی جنوب و شمال عراق برای تزریق و افزایش فشار چاه‌هاست—عنصری حیاتی برای بالا بردن تولید در میدان‌هایی چون رومایله و کرکوک.

میدان‌های نفتی رومایله و کرکوک

این دو میدان که از دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۵۰ در حال بهره‌برداری‌اند، بیش از ۸۰ درصد تولید تجمعی نفت عراق را رقم زده‌اند، اما برای حفظ یا افزایش تولید، نیازمند تزریق آب گسترده هستند. پروژه CSSP که یکی از چهار بخش کلیدی قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری TotalEnergies با دولت عراق است، پاسخی به این نیاز فنی و در عین حال ابزار راهبردی غرب برای بازگشت به خاک نفت‌خیز عراق است.

غرب بازمی‌گردد؛ اما چرا حالا؟

در ماه‌های اخیر، ایالات متحده معافیت واردات برق و گاز از ایران را برای بغداد لغو کرده و همزمان تحریم‌هایی را علیه ارتباطات مالی عراق با تهران اعمال کرده است. هم‌زمان، شرکت‌هایی مانند BP (بریتانیا)، Halliburton (آمریکا)، TotalEnergies (فرانسه) و چند شرکت نفتی کوچک‌تر آمریکایی مانند HKN Energy و WesternZagros قراردادهای توسعه میادین نفتی و گازی در مناطق اقلیم کردستان و بصره را امضا کرده‌اند.

بر اساس گفته‌های منابع آگاه در وزارت انرژی آمریکا، هدف از این قراردادها صرفا اقتصادی نیست. آن‌ها بخشی از استراتژی ایالات متحده برای مهار نفوذ سه‌گانه ایران، چین و روسیه در ساختار انرژی عراق هستند. درواقع، آمریکا می‌خواهد از دل قراردادهای تجاری، نفوذ راهبردی‌اش را در عراق بازیابی و تقویت کند.

نبرد خاموش بر سر کردستان

اقلیم کردستان، که سال‌ها محل رقابت پنهان میان قدرت‌های جهانی بوده، اکنون به آوردگاه اصلی تقابل تبدیل شده است. در حالی که بغداد، با حمایت مسکو و پکن، به‌دنبال یکی‌سازی کامل اقلیم با دولت مرکزی است، ایالات متحده به‌طور غیررسمی می‌کوشد روابط شرکت‌های چینی و روسی را از شمال عراق قطع کرده و اقلیم را به پایگاه جدید نفوذ غرب در منطقه بدل کند.

این تحولات دقیقا زمانی رخ می‌دهند که ذخایر نفتی اثبات‌شده عراق در حدود ۱۴۵ میلیارد بشکه برآورد شده و برخی منابع این رقم را با در نظر گرفتن منابع کشف‌نشده و گاز مایع به بیش از ۲۴۶ میلیارد بشکه افزایش می‌دهند؛ یعنی حدود ۱۸ درصد از کل ذخایر خاورمیانه و پنجمین رتبه جهانی.

آیا عراق واقعا می‌تواند به ۷ میلیون بشکه برسد؟

شاید بزرگ‌ترین چالش، نه تکنولوژی و نه سرمایه باشد، بلکه ساختار سیاسی و فساد سیستماتیک در وزارت نفت عراق است. گزارش‌های بانک جهانی در قالب سند استراتژی یکپارچه انرژی ملی عراق (INES) سه سناریو برای تولید نفت پیش‌بینی کرده بودند:

• سناریوی پایین: ۶ میلیون بشکه تا ۲۰۲۵
• سناریوی متوسط: ۹ میلیون بشکه تا ۲۰۲۰
• سناریوی بالا: ۱۳ میلیون بشکه تا ۲۰۱۷

هیچ‌کدام از این سناریوها حتی نزدیک به تحقق هم نشده‌اند. اما امروز، با تجدید حیات پروژه CSSP و ورود دوباره شرکت‌های غربی، شاید برای نخستین بار در یک دهه گذشته، چشم‌اندازی واقع‌گرایانه‌تر برای افزایش پایدار تولید نفت در افق دیده می‌شود.