سندچشم انداز عربستان، جاهطلبی یا درک واقعیات (با قلم دکتر هادی بحرینی)
غول نفتی آرامکو با ارزش تقریبی۱/۵ تریلیون دلار متعلق به پادشاهی سعودی است که بعنوان بزرگترین شرکت دنیا، سال پیش با سودی معادل ۱۱۱میلیارد دلار به تنهایی از مجموع چند شرکت بزرگ دنیا بعد از خودش سود بیشتری کسب کرده است.
بعد از به سلطنت رسیدن ملکسلمان و ولیعهدی محمدبنسلمان، ولیعهد جوان با تدوین یک اصلاحات گسترده اقتصادی در سال ۲۰۱۶، وعده واگذاری بخشی از سهام آرامکو را اعلام کرد که بعد از کش و قوس فراوان ۲درصد از این سهام به ارزش ۴۰میلیارد دلار هفته پیش در بورس محلی عربستان و با امکان خرید بینالمللی عرضه شد. بنابه گفته امین ناصر مدیرعامل آرامکو، بزودی بخش دیگری از سهام این شرکت در بورس نیویورک(NYSE) و به میزان ۵درصد عرضه اولیه خواهد شد. آرامکو پیشتر نیز چندبار سعی در عرضه سهامش در بورسهای لندن و نیویورک کرده بود که هربار اختلاف در(Initial Public Offering)IPO، مانع عرضه سهامش در این بورسها شد.
حال باید منتظر ماند و دید که باتوجه به قوانین سختگیرانه این بورسها، این غول نفتی موفق به عرضه سهامش در معتبرترین بازارهای سرمایه دنیا خواهد شد یا خیر!
از جمله مشکلاتی که آرامکو جهت رسیدن به این هدف با آن مواجه است میتوان به ساختار مدیریت متمرکز، عدم شفافیت(آرامکو تنها سال۲۰۱۸ میزان سودش را اعلام کرده است)، ابهام در قیمت اولیه سهم، منازعات منطقهای، حمله موشکی حوثیها به یکی از پالایشگاهای این شرکت و به خطر افتادن منافع این شرکت و قبلتر از آن ماجرای قتل خاشقچی اشاره کرد.
در هرصورت دیر یا زود عربستان سعودی بخشی از سهام آرامکو را در بازارهای سرمایه معتبر دنیا عرضه خواهد کرد، آنچه مهم است درکی درستی است که این کشور از آینده انرژی و مناسبات منطقه ای و جهانی دارد، عربستان با درک این موضوع که به تنهایی قادر به تامین امنیت انرژی و اقتصادش نیست، دنیا را در منافع ملی و اقتصادش شریک میکند و با این رویکرد امنیت بیشتری به ساختار اقتصادی خود بخشیده، تهدیدات احتمالی منطقهای را متوجه کل نظام اقتصادی دنیا خواهد کرد.
میدان گازی رام که مشترک بین ایران و انگلستان است مثال خوبی برای درک بهتر این موضوع است، این میدان گازی در ۴۰۰ کیلومتری شهر ابردین در آبهای ساحل اسکاتلند و در دریای شمال واقع شده است، قرارداد اکتشاف این میدان با سرمایهگذاری مشترک شرکت ملینفتایران و شرکت برتیشپترولیوم بریتانیا در سال۱۹۷۳ و پیش از انقلاب منعقد گردید، که استخراج گاز از سال ۲۰۰۶ در آن آغاز شد. این میدان با۱۳۵ میلیون بشکه نفت خام و۸۰۰ بیلیون فوت مکعب گاز طبیعی شیرین، ۵درصد از نیاز روزانه انگلستان به گاز را تامین میکند، و سود حاصل از فروش گاز این میدان برای ایران روزانه یک میلیون دلار برآورد شده است. بعد از خروج آمریکا از برجام و برگشت تحریمها، این میدان بهدلیل تامین گاز انگلستان و پیامدهای حاصل از تحریم برای بریتانیا، از تحریم های آمریکا معاف شد!
تجربه میدان رام نشان میدهد که درهمتنیدگی اقتصادی و شریک کردن دنیا در منافع خود و شریک شدن در منافع دیگر کشورها موجب امنیت و ایمنی اقتصادی بیشتری خواهد شد.
عربستان سعودی با عرضه بخشی از سهام آرامکو بعنوان بزرگترین خصوصیسازی دنیا اهداف دیگری نیز دنبال میکند، سران عربستان با درک اینکه دنیا با سرعتی شگرف درحال تغییر است، سعی در همراهسازی ساختارهای توسعه کشور با این تغییرات دارند.
با پیشرفت پرشتاب تکنولوژی هرروز تقاضا برای انرژیهای فسیلی کمتر شده و به سمت انرژی های نو حرکت میکند، آرامکو نیز قصد دارد با عرضه بخشی از سهام خود، ضمن کسب اهداف ذکر شده، با ایجاد نقدینگی در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر سرمایهگذاری کند، در همین راستا این غول نفتی با انعقاد قراردادی با شرکت سافت بانک ژاپن قصد دارد بزرگ ترین نیروگاه خورشیدی دنیا را بسازد. قرارداد احداث این نیروگاه در ماه مارس سال۲۰۱۸ بین عربستان و گروه تجاری سافتبانک ژاپن در نیویورک به امضا رسید. ارزش این قرارداد ۲۰۰ میلیارد دلار برآورد میشود، و قرار است که آن پروژه، وابستگی عربستان سعودی به انرژی فسیلی را از میان ببرد.
بنا به گفته ماسایوشی سان رئیس گروه تجاری سافت بانک، با اجرایی شدن این پروژه میتوان ۴۰ میلیارد دلار در هزینه انرژی برق در عربستان صرفهجویی کرد. پیشبینی شده است که اجرای این پروژه، ۱۰۰ هزار شغل جدید در عربستان ایجاد کند. برآوردهای دولتی عربستان حاکی از آن است که مجموع تقاضای برق در آن کشور، در سال ۲۰۳۲ به ۱۲۰ گیگاوات خواهد رسید. ظرفیت نهایی این پروژه که قرار است در سال ۲۰۳۰، به بهرهبرداری برسد، ۲۰۰ گیگاوات خواهد بود. اگر این پروژه اجرایی شود، میزان برق تولیدی آن نیروگاه بیش از مصرف داخلی عربستان خواهد بود. به این ترتیب، ریاض میتواند هم صادرات برق داشته باشد، و هم نفت ذخیره شده از آن طریق را به دیگر کشورها بفروشد.
از دیگر بلند پروازیهای این همسایه جنوبی میتوان به مگاپروژه۵۰۰ میلیارد دلاری شهر هوشمند نئوم اشاره کرد، عربستان با احداث این شهر که تماما بر پایه استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر خواهد بود، امیدوار است بتواند رقیبی برای شهرهایی چون سنگاپور و دوبی در نزدیکی کانال سوئز ایجاد کند، و از مزایای اقتصادی و ژئوپلتیک آن پروژه بهرهمند شود.
در سندچشم اندار۲۰۳۰ عربستان موارد متعددی از حذف نفت از اقتصاد و تبدیل این کشور یک قطب اقتصادی مهم در منطقه و جهان مشاهده میشود، که با عرضه سهام آرامکو، انعقاد قراردادهای احداث نیروگاههای متعدد خورشیدی، بادی و هسته ای و دهها پروژه بزرگ دیگر و سرمایه گذاری در شرکت های بزرگ حوزه آی تی دنیا، قدمهای بزرگی در جهت این چشمانداز برداشته است.