روایتی از ایرانی‌ترین مگاپروژه صنعت نفت/ تقویت امنیت انرژی خلیج فارس با انتقال نفت خام گوره به جاسک
یکی از استراتژیک‌ترین طرح‌های تاریخ ایران که می‌تواند نقش بی‌بدیلی در اقتصاد ملی و رقابت‌های اقتصادی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد، پروژه انتقال نفت از گوره به جاسک است.
هرمزگان یکی از استان‌های پر پتانسیل کشور است که با اجرای طرح‌های مختلف بخش قابل توجهی از توسعه و رونق اقتصادی کشور را به دوش می‌کشد، یکی از استراتژیک‌ترین طرح‌های تاریخ ایران که می‌تواند نقش بی‌بدیلی در اقتصاد ملی و رقابت‌های اقتصادی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد، پروژه انتقال نفت از گوره به جاسک است.
منطقه گوره در شهرستان گناوه و استان بوشهر قرار گرفته است و ساده‌ترین تعریف از این طرح استراتژیک این است که یک خط لوله‌ی بزرگ با طی کردن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مسافت خود را به شهرستان جاسک در شرق هرمزگان و سواحل مکران برساند، طرح انتقال نفت از گوره به جاسک را در کنار اینکه می‌توان به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین طرح‌های ملی کشور دسته‌بندی کرد از طرفی نیز می‌توان زیربنایی‌ترین طرح تاثیرگذار در روند توسعه سواحل مکران که جزو تاکیدات مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدظله‌العالی نیز هست دانست چرا که آینده‌ی شرق هرمزگان اولا با طرح توسعه سواحل مکران و ثانیا با نفتی‌شدن این منطقه توسط خط‌لوله‌ی گوره به جاسک تعریف و ترسیم شده است.
استان هرمزگان به عنوان استانی ساحلی دارای بنادر بسیاری است که هر کدام از آنها ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، بندرعباس و در دل آن بندر شهید رجایی تاکنون عنوان‌دار استاتژیک‌ترین بندر ایران بوده است چرا که بخش عمده‌ی تجارت و بازرگانی کشور از طریق این بندر انجام می‌شود اما با تدبیر رهبر معظم انقلاب، با هدف تمرکززدایی از بنادر کشور به ویژه بنادری که در غرب خلیج‌فارس و تنگه‌ی هرمز قرار گرفته‌اند و توسعه یکی از محروم‌ترین نقاط کشور و هرمزگان یعنی منطقه مکران، پروژه‌هایی تعریف شد که بندرجاسک را نیز در جرگه بنادر استراتژیک کشور قرار می‌دهد، این بندر بین دو بندر مهم و استراتژیک یعنی بندرشهید رجایی و بندر شهید بهشتی چابهار قرار گرفته است
بندر راهبردی جاسک که در فاصله ۳۲۵ کیلومتری از بندرعباس قرار گرفته است به آب‌های آزاد و اقیانوس هند راه دارد و در کنار موقعیت مهم ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوپلیتیک در سواحل عمان، با اجرای طرح تبدیل به یک پایه نفتی، صادرات نفت را از انحصار تنگه‌ی هرمز خارج خواهد کرد و از سوی دیگر نیز یک منطقه‌‌ی مطلوب برای ایجاد زیرساخت‌های پتروشیمی و برخورداری از منابع غنی دریایی و غذایی است.
اهمیت انتقال نفت گوره به جاسک
مبداء این خط لوله منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می‌شود.در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین بار اتفاق افتاده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله‌سازی اهواز و ایران آروین، لوله‌سازی ماهشهر و لوله‌سازی صفا فعالیت می‌کنند.
در این طرح حلقه اول توسط شرکت فولاد مبارکه تولید می‌شود و در حلقه دوم ورق مورد نیاز توسط شرکت فولاد اکسین تولید خواهد شد و سپس لوله‌سازان داخلی این ورق‌ها را تبدیل به لوله می‌کنند.این طرح راهبردی و ملی با هدف انتقال نفت خام از گوره به جاسک، ایجاد ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه نفت خام در روز، ذخیره‌سازی و صادرات آن از طریق پایانه جدید جاسک، تضمین استمرار صادرات نفت خام، تمرکززدایی از پایانه‌های صادراتی و متنوع‌سازی آن و توسعه پایدار و اشتغالزایی در سواحل مکران است.
از اهم پروژه‌های طرح انتقال نفت از گوره به پایانه جدید جاسک، می‌توان به تامین و احداث یک‌هزار کیلومتر خط لوله ۴۲ اینچ سازگار با نفت ترش، احداث ۵ تلمبه‌خانه و ۳ ایستگاه بین راهی خط لوله و برق‌رسانی به آنها، احداث ایستگاه‌های دریافت و ارسال توپک و ترمینال پایانی، احداث مخازن ذخیره‌سازی به ظرفیت ۱۰ میلیون بشکه در منطقه جاسک و احداث تاسیسات دریایی شامل سه گوی شناور، حوضچه آرامش و تاسیسات جانبی آن در سواحل مکران اشاره کرد.
طرح انتقال نفت از گوره به جاسک، موجب خواهد شد که کل منطقه مکران که طی سالیان متمادی دچار نوعی بی‌توجهی شده بود در کانون توجهات و توسعه قرار بگیرد و علی‌رغم توسعه‌ی خود شهرستان جاسک، پس‌کرانه‌ی آن نیز مورد توسعه قرار خواهد گرفت، آینده‌ی نفتی، صنعتی و پتروپالایشگاهی شهرستان جاسک نیاز به توسعه نیروی انسانی دارد و قطعا بزرگترین تحول این منطقه را نیز باید در همین امر جستجو کرد، توسعه منابع انسانی شرق هرمزگان در واقع حلقه‌ی مفقوده‌ای بوده است که طی سالیان سال موجب شده است این منطقه در سکوتی محرومیت‌بار فرو رود اما پشتوانه اصلی توسعه در دولت سیزدهم توجه به نیروی انسانی هر منطقه است و بر همین مبنا طرح‌های خود را ساماندهی کرده است، رویکرد دولت سیزدهم تحقق پیشرفت توام با عدالت است و به دنبال این است که مردم نیز در توسعه سهیم و نقش‌آفرین باشند بر همین مبنا احداث هنرستان‌های تخصصی و تلاش برای احداث دانشگاه‌ها و دانشکده‌های مرتبط با آینده ترسیمی مناطق در دستور کار مدیریت عالی استان قرار گرفته است و بر همین مبنا و با هدف پشتیبانی از طرح‌های توسعه‌ای چشم انداز جاسک، عملیات اجرایی دانشکده شیمی و نفت در استان آغاز شد.
افزایش نقش جاسک در رقابت‌های بین‌المللی با تبدیل این بندر به یک پایانه نفتی
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های بین‌اللملی تبدیل جاسک به یک پایانه نفتی، افزایش نقش این بندر در رقابت‌های بین‌المللی است، همانطور که می‌دانید منطقه خلیج‌فارس یکی از نفت‌خیزترین مناطق جهان است و بسیاری از نفتکش‌های غول‌پیکر دنیا از این منطقه به عنوان مبدا سوخت‌رسانی به کشورشان استفاده می‌کنند،روزانه حدود ۱۷ میلیون بشکه نفت و تقریبا بین ۲ تا ۳ میلیون بشکه میعانات گازی از تنگه هرمز به مقصد کشورهای دنیا ترانزیت می‌شود که چیزی در حدود ۴۰ درصد کل نفت خامی است که روزانه توسط نفتکشها در سطح جهان جا به جا می‌شود، کشورهای نفت‌خیز منطقه خلیج‌فارس مانند امارات، قطر، عربستان سعودی، کویت و عراق که تقریبا حیات و مماتشان به نفت وابسته است مجبور هستند پذیرای نفتکشها بعد از گذر از تنگه‌ی هرمز باشند البته این کشورها همواره تلاش کرده‌اند تنگه هرمز را دور بزنند و وابستگی خود را به این تنگه که همواره تحت الشعاع فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران بوده است را کاهش دهند، به عنوان مثال امارات متحده عربی در سال 2012 با هزینه‌ای بالغ بر ۳٫۳ میلیارد دلار خط لوله حبشان –الفجیره را احداث کرد که در خط‌لوله‌ای به طول ۳۸۰ کیلومتر نفت را از چاه های حبشان از ابوظبی در شمال امارات به بندر الفجیره در کرانه دریای عمان می‌رساند عربستان، عراق و قطر نیز تلاش‌های بسیاری برای دور زدن تنگه هرمز دارند اما به نظر می‌رسد آنها هیچ‌گاه نمی‌توانند از زیر نظر جمهوری اسلامی ایران در تنگه هرمز خارج شوند چرا که یکی مولفه‌های اصلی تنگه هرمز، امنیت بی‌بدیل آن است که توسط سبزجامگان نیروی دریایی سپاه تامین می‌شود در حالی که خطوط لوله سعودی‌ها که برای رسیدن به تنگه باب‌المندب احداث شده است توسط یمنی‌ها در تهدید است و خطوط انتقال نفت اماراتی‌ها نیز پیش‌تر انفجاراتی را پشت‌سر گذاشته است، اما به نظر می‌رسد پروژه دور زدن تنگه هرمز توسط ایران اسلامی زودتر از رقبای نفتی در معادلات نقش‌آفرینی خواهد کرد.
تقویت امنیت انرژی در منطقه خلیج‌فارس با انتقال نفت گوره به جاسک
عمده نفت ایران در دهه‌های گذشته از طریق خارک انجام می‌شده اما با اضافه شدن جاسک به این منظور چندین مزیت دیگر به بازار نفت ایران اضافه می‌شود، مسئله اول تامین امنیت بیشتر برای مشتریان نفت ایران و تامین اطمینان خاطر آنها برای پایدار بودن خرید نفت است، همانطور که می‌دانید منطقه خلیج‌فارس در کنار اینکه یکی از نفت‌خیزترین ترین مناطق دنیا به شمار می‌آید یکی از پر منافشه‌ترین مناطق نیز است، جنگ تحمیلی بین ایران و عراق، جنگ کویت، جنگ نفتکشها، تهدیدات نفت آرامکو و عربستان توسط عربستان، این منطقه را به محلی تبدیل کرده است که همواره برای مشتریانش دغدغه‌هایی را به همراه دارد، چرا که مشتریان نفت قطعا به این ماده حیاتی نیاز دارند و همین امر اتصال آنها به منبعی پایدار را اجتناب‌ناپذیر می‌کند و منطقه‌ای که همواره محل نزاع و تهدیدات قدرت‌های بین‌المللی است در مقایسه با منطقه‌ای که دارای راه‌درو باشد امتیاز کمتری را دارد، و جاسک دقیقا حکم همان راه در روی نفتی را برای مشتریان نفتی دارد چرا که آنها می‌توانند نفت خود را با امنیت بیشتری تامین کنند.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که جاسک در مسافت کمتری نسبت به سایر مبادی فروش نفت منطقه قرار دارد و این یعنی مسافت کمتر، زمان سریع‌تر رسیدن به مقصد و قیمت تمام شده‌ی پایین تر! پس برای هر خریدار واقعی‌ای صرفه‌ای بیشتری دارد که به جای اینکه هزاران مایل در دریا پیشروی کنند تا به نفت برسد و بعد هزاران مایل بازگردد، نفت خود را قبل از ورود به تنگه هرمز و در بندر جاسک تهیه کنند.
توسعه نیافته بودن شهرستان جاسک و کل مجموعه‌ی منطقه مکران باعث می‌شود که امروز این منطقه مانند خمیر بازی آماده‌ی شکل گرفتن باشد، در این میان دولت فقط باید زیرساخت‌های منطقه را توسعه دهد و آب و برق و گاز و راه در منطقه ارتقا و بقیه‌ی توسعه با ورود سرمایه‌گذاران به دلیل موقعیت استراتژیک این منطقه حل خواهد شد مانند تفاهم‌نامه‌ای با حضور رئیس جمهور جهت احداث پالایشگاه نفت خام سنگین و فوق‌سنگین مروارید مکران به ظرفیت تولید روزانه ۳۰۰ هزار بشکه، با مجموع سرمایه‌گذاری ۶٫۷ میلیارد دلار به امضا رسید و این یعنی جاسک در آینده نه تنها یک پایانه صادراتی برای نفت خواهد بود بلکه می‌تواند یک پایانه‌ی بزرگ برای فروش فرآورده‌های نفتی به ویژه سوخت باشد و این منطقه به الگوی جلوگیری از خام فروشی تبدیل شود.
ابر پروژه‌ی تعریفی دیگر برای جاسک، احداث شهر نساجی است که به قول استاندار هرمزگان اتصال مزیت‌های نفتی استان با مزیت‌های کشاورزی خواهد بود و در این شهر بزرگ صنایع نفتی مرتبط با صنعت نساجی نیز احداث خواهد شد تا کل چرخه‌ی نساجی در بندر کشور ایجاد شود.
قطعا یکی از آرزوهای همه‌ی دلسوزان مُلک و ملت این است که ما به جایگاهی برسیم که در کنار اینکه هیچ نیازی به فروش نفت نداشته باشیم حتی نفت کشورهای منطقه را نیز برای فرآوری و توسعه طرح‌های بالادستی‌مان خریداری کنیم و بندر استراتژیک جاسک می‌تواند آینده‌ی این آرزوی زیبا برای ایران عزیزمان باشد.
