رئیس واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (اچ‌اس‌ئی) شرکت ملی گاز ایران ضمن رونمایی از برنامه سه‌گانه صنعت گاز برای کاهش مشعل‌سوزی در پالایشگاه‌های گاز کشور، از اقدام برای جمع‌آوری سالانه بیش از ۲ هزار میلیون مترمکعب گاز مشعل در پالایشگاه‌های پارس جنوبی به‌منظور حفظ محیط زیست خبر داد.

وزارت نفت دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به‌کار تاکنون گام‌هایی جدی در حوزه جمع‌آوری گازهای ارسالی به مشعل و جلوگیری از گازسوزی و استفاده بهینه از آن برداشته شده که یکی از اهداف اعلام‌شده در برنامه جواد اوجی، وزیر نفت بوده است.

همسو با این موضوع، مجوز امضای قرارداد و تأمین مالی اجرای پروژه کاهش ۲۰ درصدی گازسوزی در مشعل‌ پالایشگاه‌های یک تا ۱۰ پارس جنوبی با هدف توقف سوختن سالانه ۲.۳ میلیارد مترمکعب گاز هم صادر شد تا اجرای یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های محیط زیستی صنعت نفت کلید بخورد.

طرح جامع توسعه پایدار موظف به سامان‌دهی و مدیریت یکپارچه همه پالایشگاه‌ها و تأسیسات پارس جنوبی و اجرای طرح مهار و پالایش آلاینده‌های پارس جنوبی شامل نفت، گاز و پتروشیمی است. این طرح توانسته با همکاری مدیران شرکت‌های ملی گاز و صنایع پتروشیمی گام‌های اولیه را در سه بخش مدیریت پالایش و مصرف گازهای آلاینده، مدیریت مایعات آلاینده (از جمله دی سولفید اویل «DSO») و مدیریت جامدات آلاینده (به‌ویژه گوگرد) و جلوگیری از انتشار آن در فضا بردارد.

با توجه به ارزش بالای اقتصادی گازهای مشعل و منافع غیرمستقیمی که از جمع‌آوری آنها حاصل می‌شود، کشورهای مختلف جهان در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده‌اند و توانسته‌اند تا حدود زیادی از حجم گازهای مشعل بکاهند. کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات، کویت و عربستان از جمله این کشورها هستند که به‌واسطه سرمایه‌گذاری‌های فراوان در این زمینه، بخش زیادی از سکوهای مشعل خود را در میدان‌های نفتی خاموش کرده‌اند.

صنعت گاز ایران نیز در این حوزه منفعل نمانده و برنامه‌های متعددی را برای تحقق این هدف ارزنده محیط زیستی دنبال می‌کند. احمد زمانی، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران در این باره اعلام کرده است که صنعت گاز متعهد شده سال آینده در این موضوع اتفاقی جدی بیفتد و برنامه یک ساله، سه‌ ساله و درازمدتی را برای آن تدوین کرده که بخشی از آن تأمین کالا، بخشی اجرا و بخشی از آن تکمیل نیازهای فناورانه است.

همسو با طرح این موضوع، غلامرضا بهمن‌نیا، رئیس واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (اچ‌اس‌ئی) شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگو با خبرنگار شانا با اشاره به برنامه‌های این مجموعه برای جمع‌آوری گازهای مشعل در منطقه عسلویه اظهار کرد: کاهش انتشار آلاینده‌های محیط زیستی منتشره به محیط، همواره یکی از رویکردهای اصلی شرکت ملی گاز و شرکت‌های تابع به‌منظور صیانت از محیط زیست بوده و تاکنون برنامه‌ها و اقدام‌های ارزنده متعددی در سطح شرکت‌های زیر مجموعه صنعت گاز انجام شده است.

وی ادامه داد: منطقه عسلویه به‌دلیل تمرکز واحدهای صنعتی مختلف، سطح انتشار آلودگی بالایی دارد و بهبود وضع محیط زیستی آن به علت همجواری واحدهای صنعتی با مناطق مسکونی، اهمیت بسیار بالایی داشته و دارد، از این رو برنامه­‌های متعددی برای کاهش آلودگی محیط زیستی پالایشگاه­‌های دوازده‌گانه پارس جنوبی برنامه‌ریزی شده و در حال اجراست.

برنامه سه‌گانه صنعت گاز

رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه این برنامه‌ها در سه بخش تقسیم‌بندی شده‌اند، تصریح کرد: کاهش مشعل‌سوزی، کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد و تصفیه تکمیلی پساب‌ها از جمله این برنامه‌هاست که با ابلاغ مصوبه هیئت وزیران در سال ۱۳۹۸ قوت گرفت و اکنون پروژه‌های اجرایی آن احصا شده و مراحل مختلف طراحی و اجرا را طی می‌کنند.

بهمن‌نیا افزود: این مصوبه طیف متنوعی از اقدام‌های مرتبط با کاهش آلودگی، پایش و کنترل وضع محیط زیست منطقه را در بر می‌گیرد و بر این اساس تکالیف پرشماری هم برای شرکت‌های ملی نفت، گاز، پتروشیمی و سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس منظور شده است.

وی گفت: تکالیف مرتبط با شرکت ملی گاز ایران به‌طور عمده بر کاهش مشعل‌سوزی و کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد متمرکز است که طبق مصوبه یادشده در مجموع قرار است دی‌اکسید گوگرد منتشره از پالایشگاه‌ها ۴۸۸۵۰۰ تن در سال در مجموع ۱۲ پالایشگاه پارس جنوبی کاهش یابد که این مهم از طریق رفع مشکلات عملیاتی، بهینه‌­سازی فرآیند و نصب سیستم‌های تکمیلی در واحدهای عملیاتی پالایشگاه و به‌ویژه واحد گوگردسازی آن به‌دست خواهد آمد. با انجام این کار مقدار مشعل‌سوزی گازهای اسیدی نیز کاهش می‌یابد که ضمن افزایش محصول گوگرد، بهبود قابل توجهی در کیفیت هوای منطقه حاصل خواهد شد.

مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های پارس جنوبی تا ۲۳۴۴ میلیون مترمکعب در سال کاهش می‌یابد

رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران در ادامه تأکید کرد: همچنین مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های دوازده‌گانه پارس جنوبی تا ۲۳۴۴ میلیون مترمکعب در سال کاهش می‌یابد که افزون بر بهبود قابل توجه کیفیت هوای منطقه، سبب جلوگیری از انتشار گاز شده و از هدرروی منابع ارزشمند هیدروکربوری جلوگیری می‌شود.

بهمن‌نیا درباره تصفیه تکمیلی پساب‌های تولیدی این پالایشگاه‌ها هم بیان کرد: برای این موضوع دو برنامه اصلی در نظر گرفته شده است، نخست احداث تصفیه‌خانه تکمیلی پالایشگاه‌های یکم تا هشتم با ظرفیت روزانه ۵۶۰ مترمکعب، همچنین احداث تصفیه‌خانه متمرکز برای پالایشگاه‌های نهم تا دوازدهم به ظرفیت ۳۵۰ مترمکعب در روز که هر دو برنامه ازسوی شرکت نفت و گاز پارس در حال پیگیری است.

وی افزود: از سویی مطالعات مفهومی ارتقای واحدهای تصفیه­‌ای موجود و احداث تصفیه‌خانه متمرکز هم از سوی آن شرکت انجام شده و اکنون در حال تهیه اسناد تکمیلی برای واگذاری برای اجراست.

رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران در پاسخ به این پرسش که تاکنون چه مقدار از انتشار آلاینده‌ها جلوگیری شده است، گفت:‌ به‌طور طبیعی با آغاز بهره‌­برداری از پالایشگاه‌ها، اقدام‌های متعددی برای کاهش مشعل‌سوزی و کاهش انتشار آلاینده‌ها انجام می‌شود و این روند به‌طور مستمر تا رسیدن به سطح قابل قبول دنبال خواهد شد که برای تحقق اهداف مورد انتظار مصوبه نیز اقدام‌هایی انجام شده و در حال اجراست.

بهمن‌نیا تصریح کرد: همه برنامه‌ها و اقدام‌ها از طریق کارگروهی که به‌منظور نظارت بر اجرای برنامه‌ها در شرکت ملی گاز و وزارت نفت تشکیل شده، پیگیری می‌شود و امید است با تأمین کامل منابع مالی مورد نیاز، همه پروژه‌های مورد نظر عملیاتی شوند و اهداف مورد انتظار مصوبه تحقق یابند.

اقدام‌های انجام‌شده

وی یادآور شد: تهیه برنامه‌های یک ساله و سه ساله کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد (SO2) و مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های سایت ۱ و ۲ پارس جنوبی، به‌کارگیری مشاور به‌منظور تهیه برنامه‌های سه‌ساله کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد و مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های سایت ۲، رفع مشکلات عملیاتی و بهینه‌سازی فرآیندی متعدد در واحدهای شیرین‌­سازی و بازیابی گوگرد، تهیه و پیاده­‌سازی دستورعمل‌های بهره‌برداری برای کاهش مقدار مشعل‌سوزی گاز ترش و اسیدی، کاهش مقدار گازسوزی در مشعل واحد مرکاپتان‌زدایی و مدیریت زمان تعمیرات اساسی واحدهای بازیافت گوگرد برای کاهش مشعل‌سوزی گاز اسیدی از جمله اهم اقدام‌های انجام‌شده است.

کاهش بیش از ۱۷ درصدی مشعل‌سوزی در پالایشگاه‌های پارس جنوبی در سال ۱۴۰۰

رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: از سویی به‌منظور تحقق اهداف مورد انتظار، پروژه‌­های متعددی در رابطه با کاهش مشعل‌سوزی و انتشار اکسیدهای گوگرد در پالایشگاه‌ها احصا شده که در حال اجراست و برخی از آنها نیز پایان یافته است که در نتیجه انجام این اقدام‌ها، مقدار مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های پارس جنوبی در سال ۱۴۰۰ تا ۴۹۸ میلیون مترمکعب (حدود ۱۷.۶ درصد) کاهش یافته و از انتشار ۲۷۷۷۵ تن ترکیبات گوگردی در پالایشگاه‌های سایت ۲ پارس جنوبی هم جلوگیری شده که معادل کاهش حدود ۲۴ درصدی این پالایشگاه‌هاست.

بهمن‌نیا در ادامه تأکید کرد: مقدار مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های اول تا هشتم پارس جنوبی در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۳۷۳ میلیون مترمکعب بود که بر اساس مصوبه یادشده باید تا پایان سال ۱۴۰۵ مقدار ۷۳۹ میلیون مترمکعب آن استحصال شود و به ۶۳۴ میلیون مترمکعب تقلیل یابد. بر اساس مطالعات و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده همسو با کاهش گازسوزی در مشعل‌، در نظر است این مقدار در پالایشگاه‌های یکم تا هشتم تا پایان سال ۱۴۰۵ به حدود ۳۰۷ میلیون مترمکعب در سال برسد که این مقدار کاهش بالاتر از اهداف مورد انتظار مصوبه است.

وی ادامه داد: با این تفاسیر پیرو اقدام‌های انجام‌شده در دو سال اخیر، مشعل‌سوزی پالایشگاه‌های یادشده تا پایان سال ۱۴۰۰ به حدود ۱۲۵۰ میلیون مترمکعب رسیده که نشان از کاهش ۱۲۳ میلیون مترمکعبی (معادل حدود ۹ درصد) مشعل‌سوزی در این پالایشگاه‌ها بوده بنابراین نشان می‌دهد حدود ۱۶.۶ درصد اهداف مورد انتظار مصوبه طی دو سال گذشته تحقق یافته است.

رئیس اچ‌اس‌ئی شرکت ملی گاز ایران اظهار کرد: در پالایشگاه‌های پارس ۲ نیز مقدار مشعل‌سوزی باید ۱۶۰۵ میلیون مترمکعب در سال نسبت به سال ۱۳۹۷ کاهش یابد که برنامه­‌های یک‌ساله کاهش مشعل‌سوزی تهیه شده و برنامه­‌های سه ساله آن نیز در حال تهیه است.

اجرای برنامه‌ها از سوی مجتمع گاز پارس جنوبی و شرکت‌های ایرانی

بهمن‌نیا در پایان در پاسخ به این پرسش که قرارداد این پروژه‌ها با کدام نهادها امضا می‌شود، گفت: همه برنامه‌های بهبود مربوط به کاهش مشعل‌سوزی و کاهش انتشار ترکیبات گوگردی، از سوی شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی زیر نظر شرکت ملی گاز ایران در حال انجام است. این برنامه‌­ها از نظر زمانی به برنامه­‌های یک ساله، سه ساله و پنج ساله تقسیم‌­بندی می­‌شوند که برنامه‌­های بهبود یک ساله توسط متخصصان و کارشناسان مجتمع گاز پارس جنوبی احصا شده و دیگر برنامه‌­ها نیز از طریق مطالعات مهندسی که از سوی شرکتی ایرانی انجام خواهد شد. عملیات اجرایی پروژه‌های یادشده نیز توسط شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی و گاه از طریق شرکت‌های ایرانی انجام می‌شود که ممکن است در مواردی نیازمند تأمین قطعات و تجهیزات از خارج از کشور باشد.