توسعه برای نفت، سود برای بانک‌ها
در سال‌های سخت تحریم و محدودیت‌های صنعتی و اقتصادی، بسیاری از بخش‌های اقتصاد و صنایع تلاش کرده‌اند تا بسیاری از نیازهای خود را از داخل کشور و با کمک گرفتن از توان داخلی تأمین کنند.
این تلاش در حوزه‌های صنعتی و فنی و دانشی تا حد زیادی موفق بوده است. همچنین می‌توان گفت بخش قابل‌توجهی از این اتکا به توان داخلی را در حوزه‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در این سال‌ها شاهد بوده‌ایم. بسیاری از پروژه‌های بزرگ کشور در این سال‌ها با تأمین مالی دولت و همکاری بخش خصوصی و هلدینگ‌های بزرگ و در همکاری با بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی اجرایی شده‌اند.
در سال‌های اخیر بانک‌ها به شکل مستقل و یا در قالب کنسرسیوم در پروژه‌های بزرگ و حساس کشور مشارکت داشته‌اند و در این همکاری برد-برد نه‌تنها صنایع و بخش‌های اقتصادی به روند توسعه خود ادامه داده‌اند و کشور را منتفع ساخته‌اند، بلکه بانک‌ها نیز در شرایط تحریمی و سخت اقتصاد داخلی، زمینه‌ای مطمئن و سازنده برای سرمایه‌گذاری‌های خود داشته‌اند. در دولت سیزدهم، با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای که برای ادامه کار پروژه‌های قبلی و آغاز به‌کار پروژه‌های جدید وجود داشته، تلاش شده است تا این ارتباط و زمینه برای شرکت‌های بزرگ صنعتی و اقتصادی و بخش‌های مختلف صنایع و بانک‌های مختلف متقاضی فراهم شود. به‌همین دلیل در برخی حوزه‌های اقتصادی که بیشترین حاشیه سود و امکان سرمایه‌گذاری وجود داشته است، ردپای حضور و سرمایه‌گذاری بانک‌ها را شاهد هستیم.
* وجود زمینه‌های متنوع برای سرمایه‌گذاری اقتصادی
دولت سیزدهم در یک سال اخیر تلاش کرده است زمینه‌های مشترک همکاری برای سرمایه‌گذاری را در حوزه‌های مختلف اقتصادی و صنعتی شناسایی کند و به مرحله سرمایه‌گذاری و اجرا برساند. درواقع زمینه‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری بانک‌ها در سال‌های اخیر به‌وجود آمده و در بسیاری از موارد موانع و محدودیت‌های قبلی برای ورود و همراهی بانک‌ها در عرصه‌های مختلف برداشته شده است. یکی از زمینه‌های این سرمایه‌گذاری و حمایت، سرمایه‌گذاری روی بنگاه‌های کوچک و متوسط است که در این سال‌ها به‌دلیل شرایط سخت اقتصادی و تحریم‌ها در معرض آسیب بوده‌اند و حالا بانک توسعه تعاون در همکاری با دولت تلاش می‌کند تا این بنگاه‌ها را زیر پوشش حمایتی خود قرار دهد.
یکی دیگر از مجموعه‌های بانکی که در حمایت از صنایع فعال بوده، بانک صادرات ایران است که برای حمایت از تأمین مالی پروژه‌های صنعتی ساخت داخل اعلام آمادگی کرده است. مدیرعامل این بانک تأکید کرده است که با توجه به جریان تولید و ساخت داخل با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های امیدبخش موجود، ظرفیت افزایش عقد قرارداد در حوزه ساخت داخل به بیش از ۲ میلیارد یورو وجود دارد و باید در این حوزه اقدام جدی‌تری صورت گیرد. بانک ملی هم به‌عنوان یکی از بانک‌های باسابقه در حوزه‌های اقتصادی بارها، حمایت خود را از تولیدات داخلی و رشد صنعت کشور اعلام کرده است. این بانک تلاش می‌کند تا به‌عنوان یک زنجیره تأمین در کنار تولیدکنندگان قرار گیرد.
* صنعت نفت در صدر پیشنهادهای سرمایه‌گذاری
در این میان صنعت نفت و زیرمجموعه‌های آن، همواره یکی از حوزه‌های پرسود و فعال در زمینه سرمایه‌گذاری بوده است و بانک‌ها چه به شکل حمایت و چه به‌عنوان سرمایه‌گذار همواره برای ورود به این عرصه تمایل داشته‌اند. در هیچ دوره‌ای وزارت نفت معطل سرمایه‌گذار خارجی نمانده و از توان و ظرفیت هلدینگ‌های بزرگ و کنسرسیوم بانک‌های کشور برای انجام پروژه‌های صنعت نفت استفاده کرده است. در دولت سیزدهم نیز با تدوین بسته‌های سرمایه‌گذاری جامع، متناسب با اولویت‌های تولید و توسعه از ظرفیت بانک‌ها و صنایع پایین‌دست برای سرمایه‌گذاری در بالادست استفاده شده است. پیش‌تر وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، همچنین جمعی از فعالان بازار پول و سرمایه در نشستی مشترک گرد هم آمدند. جواد اوجی در این نشست تأکید کرد: مجموعه دولت، عزم خود را برای استفاده از ظرفیت مالی بانک‌های داخلی به‌منظور تأمین منابع مالی مورد نیاز پروژه‌های کلان صنعت نفت به‌ویژه توسعه میدان مشترک آزادگان جزم کرده است.
وی همچنین با اشاره به سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلاری برای توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان گفت: بانک‌های بزرگ کشور و شرکت‌های مهم اکتشاف و تولید در این طرح، سهامدار خواهند بود. وزیر نفت با اشاره به لزوم ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی کشور طی هشت سال آینده، گفت: بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلاری برای طرح توسعه میدان آزادگان را از بانک‌ها، شرکت‌های توسعه‌ای و صندوق توسعه ملی تأمین می‌کنیم.
وزیر نفت تأکید کرده است: امسال (۱۴۰۱) پروژه‌های نیمه‌کاره صنعت نفت کشور به ارزش ۱۳ میلیارد دلار طبق یک برنامه زمان‌بندی مشخص با استفاده از منابع داخلی و کنسرسیوم بانک‌های داخلی به بهره‌برداری خواهند رسید. اوجی همچنین تصریح کرد: هم‌اکنون بهترین و شیرین‌ترین مکان برای سرمایه‌گذاری مردم و بانک‌های داخلی، صنعت نفت است.
وی با اشاره به مذاکره شرکت ملی نفت ایران با ۵ یا ۶ شرکت و بانک بزرگ داخلی و نیز صندوق توسعه ملی برای سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلاری در میدان آزادگان گفت: بر اساس برنامه‌ریزی قرار است چاه‌های زیادی در این میدان حفاری شود. اسفندماه سال گذشته نیز توافق بزرگ بانکی در حاشیه بزرگ‌ترین رویداد ساخت داخل صنعت نفت برقرار و قرار شد تسهیلات بانکی حمایت از سازندگان صنعت نفت ۲.۵ برابر شود. به این ترتیب انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت و بانک صادرات در حاشیه برگزاری سومین نمایشگاه حمایت از ساخت داخل در صنعت پتروشیمی، تفاهم‌نامه‌ای به ارزش ۵ هزار میلیارد تومان با هدف حمایت از قراردادهای داخلی‌سازی تجهیزات صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی امضا کردند.
این همراهی و حمایت به‌نحوی بوده که چندی قبل وزیر نفت، از همراهی بانک ملت با صنعت نفت تقدیر و با اشاره به پیشتازی بانک ملت در حوزه نفت و انرژی کشور، اعلام کرد که این بانک در موفقیت‌های حوزه نفت کشور بسیار تأثیرگذار بوده و اثرگذارترین بانک در حوزه انرژی کشور است. اوجی با قدردانی از دست‌اندرکاران بانک ملت، مشارکت این بانک را در اکثر پروژه‌های بزرگ نفتی کشور به‌ویژه در راه‌اندازی پالایشگاه نفت ستاره خلیج‌فارس، پروژه‌های مختلف صنعت پتروشیمی و گاز، فازهای مختلف پارس جنوبی و پالایشگاه‌های کشور ستودنی خواند و اظهار امیدواری کرد در دوره جدید، این مشارکت‌ها افزایش یابد و حوزه نفت که از راهبردی‌ترین حوزه‌های اقتصادی کشور است، بتواند با حمایت نظام بانکی و به‌ویژه بانک ملت، پروژه‌های بزرگی در مسیر شکوفایی اقتصاد کشور به مرحله اجرا درآورد.
در این میان بسیاری از همکاری‌های مشترک بین صنعت نفت و بانک‌ها به حوزه‌هایی متفاوت و منحصر به‌فرد و البته پر ریسک همچون سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان‌ها و فناوری‌های نو اختصاص یافته است. چندی قبل بانک ملی ایران حمایت خود را از تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران صنعت نفت اعلام کرد. بر اساس این گزارش، چندی قبل شرکت کارون ایمن قطعه که از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تراشکاری قطعات مورد نیاز حفاری در صنعت نفت است، مبلغ ۳۰ میلیارد ریال تسهیلات از بانک ملی ایران دریافت کرده است.
چندی قبل نیز تفاهم‌نامه ۵ هزار میلیارد تومانی گروه صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس و بانک شهر برای توسعه صنایع پایین‌دستی امضا شد. مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس با اعلام خبر تعریف بیش از ۵۰ پروژه پایین‌دستی در این گروه از جمله پارک پایین‌دستی متانول، به ظرفیت‌های ارزی بانک شهر و پیشرو بودنش در ایجاد و به‌کارگیری ابزارهای نوین مالی و بانکداری اشاره و بر توسعه همکاری‌ها با این بانک تأکید کرد.
با رویکرد مثبتی که دولت سیزدهم و به‌تبع آن وزارت نفت در علاقه‌مندی و استقبال از بانک‌ها برای حضور در پروژه‌های نفتی و سرمایه‌گذاری در آن‌ها وجود دارد، می‌توان انتظار داشت که بسیاری از طرح‌های نیمه‌تمام باقی‌مانده از سال‌های قبل به سامان شوند و طرح‌های جدید دیگری نیز در این صنعت زیربنایی کشور به نتیجه برسد. بانک‌ها نیز با توجه به‌همین رویکرد نشان داده‌اند علاقه‌مندند در اجرای طرح‌های صنعت نفت مشارکت داشته باشند و ضمن هدایت پول‌های سرگردان به سمت طرح‌های متمرکز، همراه با مردم نقشی سازنده در آبادانی و عمران کشور ایفا کنند.
