طرح پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای شهید سلیمانی یکی از اقدام‌های دولت سیزدهم برای جلوگیری از وقوع بحران کمبود بنزین در آینده‌ نزدیک است، بحرانی که اگر فکری برای آن نشود، تراز تجاری بنزین کشور را از مثبت به منفی ۳ میلیارد دلار در سال می‌رساند.

بررسی روند تولید و مصرف بنزین نشان می‌دهد، به‌زودی مصرف بنزین در داخل کشور از مجموع تولید پالایشگاه‌های کشور پیشی خواهد گرفت و ایران در آستانه خروج از جمع صادرکنندگان بنزین و بازگشت به عصر واردات بنزین است.

کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی شنبه هفته جاری در حاشیه نشست امضای تفاهم‌نامه نوسازی ۵۰۰ نفتکش حمل سوخت جاده‌ای با اشاره به وضع مصرف بنزین در عید نوروز سال ۱۴۰۱ گفت: پیش‌بینی ما این است که نوروز امسال متفاوت با سال‌های گذشته است و اگر محدودیت‌های کرونایی نداشته باشیم، مصرف بنزین در تعطیلات نوروزی روزانه بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر باشد.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در گزارشی عنوان کرده است: با ایمنی ایجاد شده در کشور ناشی از واکسیناسیون، مجدد عقربه مصرف بنزین نه تنها به زمان پیش از کرونا بازگشت، بلکه با تحقق یک پیش‌‎بینی قریب الوقوع، دامنه (و نه میانگین) سوزاندن بنزین در باک خودروها تا یک ماه دیگر به ۱۲۰ میلیون لیتر نیز خواهد رسید. موضوعی که می‌تواند گمانه‌زنی برای واردات بنزین را شدیدتر کند (تصویر ۱).

* احداث پتروپالایشگاه شهید سلیمانی برای تأمین سوخت کشور تا ۱۰ سال آینده

در گزارشی با عنوان «نقش بنزین ایران در شکست توطئه آمریکا در منطقه/ هشدار درباره تغییر ۱۸۰ درجه‌ای تراز تجاری بنزین» اشاره شد که در صورت تداوم روند کنونی، تراز تجاری بنزین ایران طی ۱۰ سال آینده از مثبت ۳ میلیارد دلار به منفی ۳ میلیارد دلار تغییر می‌یابد مگر اینکه دولت سیزدهم در زمینه احداث طرح‌های پتروپالایشی اقدامی جدی کند.

در این راستا شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی طرح پتروپالایشگاه «شهید سلیمانی» را تدوین کرده که در صورت تصویب در لایحه بودجه ۱۴۰۱ وارد مرحله اجرایی می‌شود.

جواد اوجی وزیر نفت در این باره می‌گوید: دولت در قالب یک لایحه، پتروپالایشگاهی با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه‌ای را به نام سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به مجلس ارائه می‌کند که امیدواریم با تأیید نمایندگان، اتفاق خوبی رقم بخورد و سرمایه‌گذار خصوصی هم ببیند که دولت در این باره عزم جدی دارد.

جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره فلسفه تدوین این طرح می‌گوید: ما یک تجربه تاریخی در احداث پتروپالایشگاه داریم که تقریبا همه طرح‌هایی که به سرانجام رسیده‌اند، آنهایی بودند که با حمایت ویژه وزارت نفت و دولت همراه شدند. به این ترتیب ما تصمیم گرفتیم ضمن حمایت از بخش خصوصی برای احداث پتروپالایشگاه‌ها، خودمان نیز به صورت موازی طرحی برای احداث یک پتروپالایشگاه تصویب کنیم.

وی اظهار کرد: نگاه وزارت نفت عبور از پالایشگاه‌سازی و حرکت به سمت احداث پتروپالایشگاه است. در نتیجه الگوی طراحی این واحد به صورت پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای تعریف شد.

مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفت: روند تولید نفت خام کشور به سمت تولید نفت خام سنگین است، از طرفی میعانات گازی کشور نیز به‌طور کامل به طرح‌ها تخصیص داده شده است و دیگر میعانات وجود نداشت. بنابراین طرح ما برای احداث پتروپالایشگاه با خوراک «نفت خام سنگین» تعریف شد.

*سبد فرآورده‌های پتروپالایشگاه شهید سلیمانی چیست؟

همانطور که اشاره شد طرح شهید سلیمانی در قالب یک پتروپالایشگاه تعریف شده است که علاوه بر تولید سوخت، محصولات پتروشیمیایی را نیز تولید می‎کند. به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های ۲۵-۳۰ درصد محصولات تولیدی پتروپالایشگاه شهید سلیمانی، محصولات شیمیایی است.

جدول ۱، مقادیر تقریبی فرآورده‌های پتروپالایشگاه شهید سلیمانی را در طرح اولیه نشان می‌دهد.

تصویر ۲، درصد وزنی هر یک از محصولات تولیدی را در سبد تولیدات این پتروپالایشگاه نشان می‌دهد. همانطور که در طرح اولیه این پتروپالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای مشخص شده است، گازوئیل (نفت‌گاز) سهم بیشتری در تولیدات این واحد دارد.

*برآورد زمانی وزارت نفت از تکمیل پروژه شهید سلیمانی

درباره مکان‌یابی این پروژه، محل احداث پتروپالایشگاه شهید سلیمانی در استان هرمزگان در مجاورت پالایشگاه ستاره خلیج فارس و پالایشگاه بندرعباس تعیین شده است.

میزان سرمایه‌گذاری این پروژه حدود ۹.۵ میلیارد دلار برآورد شده است که از منابع داخلی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت ملی نفت، مشارکت شرکت‌های پالایش نفت موجود، صندوق توسعه ملی، تسهیلات کنسرسیوم بانکی و فروش اوراق اسلامی تأمین خواهد شد.

این پتروپالایشگاه در دو فاز پالایشی و پتروشیمی تعریف شده است که بنابر برآوردها مرحله نخست آن در نیمه دوم ۱۴۰۵ و فاز دوم آن در نیمه دوم ۱۴۰۶ به بهره‌برداری خواهد رسید. البته اطلاعات آورده شده درباره این پروژه مربوط به طرح اولیه است و امکان دارد در مسیر اجرا تغییراتی در هر یک از بخش‌ها رخ بدهد.

جدول ۲، جزئیات از پروژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی را ارائه کرده است.

احداث پتروپالایشگاه شهید سلیمانی تنها پروژه در دست اقدام دولت و مجموعه‌های غیردولتی در کشور نیست، در گزارش‌های بعدی به بررسی وضع دیگر پروژه‌های پتروپالایشی در دولت سیزدهم پرداخته می‌شود.