از سوی وزیر نفت سند جهت‌گیری‌های کلان و سیاست‌های پژوهشی، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت ابلاغ شد
وزیر نفت سند «جهت‌گیری‌های کلان و سیاست‌های پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت» را ابلاغ کرد.
متن کامل ابلاغیه جواد اوجی خطاب به معاونان وزیر، مدیرعامل شرکت‌های اصلی، مشاوران و مدیران کل و رؤسای واحدهای مستقل ستادی وزارت نفت به شرح زیر است:
«با عنایت به مفاد بند ۹-۱ نظام پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت (ابلاغیه شماره ۴۲۴ تاریخ ۱۳۹۹/۶/۳۰) و آیین‌نامه اجرایی ذیل آن (ابلاغیه شماره ۴۱۸۴۶۷ تاریخ ۱۳۹۹/۱۱/۱۳) سند جهت‌گیری‌های کلان، چشم‌انداز و سیاست‌های پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت، به شرح زیر ابلاغ می‌شود.
شرکت‌های اصلی با عنایت با مفاد نظام‌نامه فوق‌الاشاره و آیین‌نامه‌های ذیل آن، همچنین مفاد سند مذکور، مکلف‌اند با هماهنگی و نظارت معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری نسبت به تدوین سند برنامه راهبردی توسعه فناوری و ترسیم نقشه راه توسعه فناوری برای آن شرکت و مجموعه‌های تابعه اقدام کنند.
مصوبه جهت‌گیری‌های کلان و سیاست‌های پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت:
الف: جهت‌گیری‌های کلان
بر اساس نظام‌نامه پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت، جهت‌گیری‌های کلان عبارت است از چشم‌انداز و اهداف کلان پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی.
چشم‌انداز:
در سایه عنایات الهی و در افق زمانی ۱۴۲۰، صنعت نفت کشور با تلاش و همت عالی سرمایه‌های انسانی خلاق و توانمند، هم‌راستا با بیانیه گام دوم و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، دارای جایگاه اول فناوری در بین صنایع نفت کشورهای منطقه و صنعتی پیشرو در نفوذ و تجاری‌سازی فناوری در کشور خواهد بود.
اهداف کلان پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت:
اهداف کلان در پنج بخش تهیه شده است. بخش نخست مرتبط با اهداف توسعه فناوری در کل زنجیره ارزش نفت و گاز است و چهار بخش بعدی مرتبط با اهداف کلان توسعه فناوری شرکت‌های ملی نفت، گاز، پالایش و پخش و صنایع پتروشیمی است.
اهداف کل زنجیره ارزش:
۱- توسعه فناوری‌های مرتبط با بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش شدت مصرف انرژی و اصلاح الگوی مصرف انرژی
۲- توسعه فناوری‌های زیست محیطی در کل زنجیره ارزش بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز با هدف دستیابی به اهداف اسناد بالادستی کشور
۳- توسعه و ارتقای فناوری‌های حوزه نگهداری و تعمیرات کارآمد بر مبنای نظام آینده‌نگر
۴- ارتقای سطح امنیت تولید انرژی در کل زنجیره نفت و گاز کشور با بهره‌برداری بهینه از موقعیت اقتصادی و جغرافیایی منابع نفت و گاز
۵- توسعه سیستم‌های فناورانه تولید، ذخیره‌سازی، انتقال و توزیع نفت و فرآورده‌های نفتی با هدف کاهش ضایعات و تلفات و ارتقای بهره‌وری در کل زنجیره ارزش نفت و گاز
۶- دیجیتالی کردن اتوماسیون، مدولار شدن و هوشمندسازی در صنعت نفت و گاز
۷- توسعه فناوری‌های نوظهور نظیر کلان داده‌ها، اینترنت اشیا، ارتباطات بی‌سیم، واقعیت افزوده و بلاکچین جهت ارتقای بهره‌وری در زنجیره ارزش بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز
۸- تدوین دانش فنی، توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های مرتبط با طراحی و توسعه فرآیندها، تجهیزات، کاتالیست‌ها و مواد شیمیایی استراتژیک و پرمصرف زنجیره بالادستی و پایین‌دستی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش
اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی نفت ایران
۱- گسترش اکتشاف نفت کشور به‌عنوان پشتوانه اصلی برنامه‌ریزی تولید نفت از طریق
– توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته به‌منظور کاهش ریسک اکتشاف و عملیات اعم از خشکی و دریا
– توسعه و بومی‌سازی نرم‌افزارهای نوین مطالعه و تفسیر داده‌های زمین‌شناسی، پتروفیزیکی و ژئوفیزیکی
۲- اکتشاف و توسعه ذخایر نامتعارف نفت و گاز مانند شیل، هیدرات‌های گازی (هیدرات متان)
۳- توسعه و ارتقای فناوری‌های مرتبط با افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی کشور، افزایش شاخص بهره‌دهی چاه‌های تولیدی و افزایش تولید پایدار نفت خام از طریق توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های ازدیاد برداشت و تولید صیانتی با اتکا به ظرفیت‌های داخلی به‌ویژه دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان
۴- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های مرتبط با کاهش ضایعات و تلفات در بخش تولید، انتقال و توزیع نفت و گاز، کاهش هزینه‌های OPEX، بهبود و ارتقای مدیریت یکپارچه دارایی‌ها و ارتقای سطح بهداشت، ایمنی و محیط زیست در زنجیره بالادستی نفت و گاز
۵- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های نوین به‌منظور افزایش ایمنی عملیات حفاری و کاهش ریسک، کنترل تولید شن از چاه همچنین اجرای روش‌های حفاری پیشرفته
۶- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های مرتبط با افزایش تولید گاز طبیعی به‌ویژه در میدان مشترک پارس جنوبی
اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی گاز ایران:
۱- مدیریت دانش‌بنیان زنجیره ارزش در صنعت گاز از طریق:
– توسعه دانش فنی فرآیندهای پالایشگاهی همچنین به‌کارگیری روش‌های نوین پالایش گاز و ارتقای راندمان انرژی
– یکپارچه‌سازی سیستم‌های اندازه‌گیری، تولید اطلاعات و ایجاد سیستم‌های دیسپچینگ
– توسعه و اجرای روش‌های جدید ذخیره‌سازی روی زمین و زیر زمین
۲- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های مرتبط با هدف کاهش تلفات در خطوط انتقال، توزیع و ذخیره‌سازی گاز از طریق:
– هوشمندسازی حداقل ۱۰ درصد خطوط انتقال و توزیع و پالایشگاه‌های گاز
– دستیابی به روش‌های نوین نگهداری، بازرسی و تعمیرات، سیستم‌های کنترل و اتوماسیون ایستگاه‌ها و خطوط انتقال و توزیع
– دستیابی به فناوری‌های نوین طراحی، احداث و نصب خط لوله و ایستگاه‌ها
– ارتقای سیستم‌های بازیافت انرژی
۳- دستیابی به فناوری‌های پیشرفته به‌منظور ارتقای راندمان واحدهای نمک‌زدایی و گوگردزدایی
۴- توسعه فناوری‌های مرتبط با جمع‌آوری گازهای سوزانده شده و بهبود کارایی سیستم فلرینگ
اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران:
۱- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های اولویت‌دار حوزه پالایش نفت و گاز در جهت دستیابی به اهداف ذیل:
– ایجاد ظرفیت‌های جدید پالایشی به‌ویژه برای پالایش میعانات گازی و نیز نفت خام تولیدی بسیار سنگین
– افزایش ظرفیت پالایش نفت خام و میعانات گازی کشور
– توسعه زنجیره صنایع پایین‌دستی پالایشگاه‌ها و افزایش تولید محصولات این واحدها
– افزایش حاشیه سود پالایش منتج از کاهش سوخت ضایعات و بهینه‌سازی مصرف انرژی
– دستیابی به محصولات با ارزش افزوده بالا از طریق فرآیندهای پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی
۲- ساخت داخل، بومی‌سازی و تجاری‌سازی مواد شیمیایی و کاتالیست‌های پرمصرف موردنیاز صنعت نفت، پالایش و فرآورش نفت و گاز
۳- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های هوشمندسازی در راستای جلوگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی و جلوگیری از هدررفت فرآورده در خطوط لوله با به‌روزرسانی دانش فرآیندهای نشت‌یابی هوشمند
اهداف حوزه فعالیت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران
۱- توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های اولویت‌دار در جهت دستیابی به اهداف ذیل:
– افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و توسعه زنجیره ارزش صنایع پتروشیمی
– تکمیل زنجیره ارزش صنایع پایین‌دستی پتروشیمی
– بهینه‌سازی، بهبود بهره‌وری و رفع مشکلات فرآیندهای واحدهای تولیدی موجود
– توسعه و بهره‌برداری از فرآیندهای پتروشیمیایی نوین و نانو فناوری با راندمان عملکردی بالا
۲- تدوین دانش فنی، توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های مرتبط با تولید محصولات و مواد شیمیایی استراتژیک، فرآیندهای پلیمری و غیرپلیمری، کاتالیست‌ها، صنایع تکمیلی و مواد پرمصرف صنعت پتروشیمی
۳- کاهش ضایعات و پایش خوردگی تجهیزات فرآیندی، مخازن نگهداری و خطوط لوله
ب. سیاست‌های پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی وزارت نفت:
۱- حمایت مادی و معنوی از فرآیند تبدیل ایده به محصول و افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش پیشرفته و فناوری داخلی در پروژه‌های عملیاتی بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت
۲- توسعه کمّی و کیفی زیست‌بوم نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور و ایجاد و توسعه تمامی اجزای نهادی ذیل آن در راستای افزایش نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور در حل مسائل صنعت نفت و گاز و ارتقای صادرات خدمات فنی – مهندسی و صنایع دانش‌بنیان نفت و گاز
۳- شناسایی و تجمیع تقاضای فناوری، کالا و خدمات اولویت‌دار در زنجیره ارزش صنایع نفت و گاز و واگذاری اجرای آنها به شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان
۴- ایجاد خوشه‌های صنعتی و شبکه‌های همکاری فناورانه بین مجموعه‌های استارت‌آپ، شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و شرکت‌های صنعتی بالغ نفت و گاز (شرکت‌های اکتشاف و تولید، شرکت‌های پیمانکار و سازندگان تجهیزات) با هدف حمایت از ارتقای توانمندی داخلی در توسعه فناوری‌های پیچیده، ساخت مواد، کالا و تجهیزات صنعت نفت و بازطراحی الگوی کسب‌وکار قراردادهای پژوهشی با هدف ایجاد نهادهای کارآفرینی پایدار فناورانه
۵- افزایش سهم انجام پژوهش‌های کاربردی و تکمیل زنجیره این پژوهش‌ها تا مرحله تجاری‌سازی
۶- ترویج گفتمان نوآوری و فناوری، خلق فرصت‌های مناسب و ایجاد نظام تنظیم‌گری بازار فناوری‌های نفت و گاز جهت شناسایی و به‌هم‌رسانی بخش عرضه و تقاضای فناوری در حوزه ملی و بین‌المللی با استفاده از ظرفیت بسترهای مجازی و نیز تدوین سازوکار حمایت‌های تعرفه‌ای و تسهیلاتی به‌منظور ایجاد مزیت نسبی و ایجاد انگیزه برای صادرات محصولات تولید داخل
۷- گسترش حمایت‌های هدفمند مادی و معنوی از نخبگان، نوآوران، مجموعه‌های استارت‌آپی و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت در بستر زیست‌بوم نوآوری صنعت نفت، نظیر پارک فناوری ری و مراکز اقماری آن
۸- نیازسنجی و ارتقای سطح کیفی تحقیقات دانشگاهی و حمایت از به‌کارگیری این ظرفیت در توسعه فناوری‌های اولویت‌دار و رفع چالش‌های فناورانه صنعت نفت از طریق پایان‌نامه‌های دانشجویی، پژوهانه، اعطای فرصت مطالعاتی، قراردادهای پژوهشی با دانشگاه‌ها
۹- توسعه و تقویت شبکه‌های همکاری فناورانه ملی فراملی هدفمند با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی در زمینه‌های برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک و واگذاری پروژه‌های فناورانه در قالب کنسرسیوم بین‌المللی در راستای کسب دانش موردنیاز صنعت نفت با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، پژوهشگاه صنعت نفت، دانشگاه صنعت نفت، شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، پارک نوآوری نفت و گاز و سایر دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
۱۰- تقویت و توسعه نقش مراکز تحقیقاتی داخل وابسته به وزارت نفت به‌عنوان سازمان‌های مدیریت پژوهش و فناوری (RTO)
۱۱- تعامل واحدهای عملیاتی و اجرایی صنعت نفت جهت ارتباط با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به‌منظور به‌کارگیری فناوری‌های توسعه‌یافته در این مراکز و تست میدانی آنها در سطح صنعت نفت
۱۲- تعریف و اجرای رشته‌های جدید در موضوعات بین‌رشته‌ای در حوزه‌های مدیریت رشته‌های مهندسی مرتبط با صنایع بالادستی و پایین‌دستی نفت در دانشگاه صنعت نفت و حمایت از انجام تحقیقات کاربردی در رشته‌های ایجادشده
۱۳- حمایت از تعریف و اجرای موضوعات تحقیقاتی مرتبط با اقتصاد مقاومتی و مدل‌های سیاست‌گذاری اقتصادی و مدیریت مالی، بازرگانی، فناوری، پروژه، حقوق و قراردادها با هدف توسعه توان مدیریتی و اقتصادی صنعت نفت و گاز کشور
۱۴- اجرایی سازی پیوست فناوری قراردادهای عملیاتی صنعت نفت در بستر انجام معاملات بزرگ با هدف انتقال و توسعه دانش و فناوری، ارتقای توانمندی‌های مدیریتی و ارتقای سهم داخل (Local Content)
۱۵- ایجاد نهاد تسهیل‌گر صادرات فناوری و محصولات فناورانه صنعت نفت و فعال‌سازی دیپلماسی فناوری در منطقه از طریق تعامل سازنده با کشورهای هدف و شرکت‌های مؤثر در عرضه فناوری نفت و گاز در بازارهای جهانی در بستر زیست‌بوم نوآوری صنعت نفت و سامان‌دهی همکاری با وزارت صمت، وزارت خارجه و اتاق‌های بازرگانی برای افزایش کارایی نهاد مربوطه
۱۶- حمایت از تشکیل بیمه‌های تخصصی و ارائه پوشش‌های بیمه‌ای خاص در راستای کاهش ریسک تولید و به‌کارگیری محصولات و خدمات فناورانه در صنعت نفت
۱۷- استفاده از ابزارهای نوین برای شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای فناورانه حوزه دارایی فیزیکی صنعت نفت (نظیر سامانه جامع EAM) و انجام تحقیقات و پژوهش‌های کاربردی جهت ارائه راه‌حل‌های نوآورانه با توجه به ظرفیت‌های موجود در موضوع مدیریت دارایی‌های فیزیکی
۱۸- بهره‌گیری از ظرفیت نهاد صدور گواهینامه کیفیت محصول صنعت نفت در جهت صحه‌گذاری بر محصولات فناورانه تولید داخل و توسعه خدمات آن در گسترش امکان صحه‌گذاری بر طیف وسیعی از گروه‌های کالایی و تجهیزات با توسعه مراکز تست و آزمون در سطح کشور
۱۹- توسعه روش‌های تأمین مالی داخلی و خارجی به‌منظور تسهیل در تأمین منابع مالی پروژه‌های پژوهش و فناوری صنعت نفت با رویکرد افزایش سهم مشارکت بخش غیردولتی
۲۰- توسعه سازوکار جذب، اشتغال و بهره‌گیری از ظرفیت و توان دانشمندان، پژوهشگران و فناوران خارجی به‌ویژه ایرانیان مقیم خارج از کشور با بهره‌گیری از ظرفیت ارکان مستقل پژوهشی وزارت نفت
۲۱- اختصاص ۶۰ درصد از اعتبارات پژوهشی سالانه برای پروژه‌های پژوهشی استخراج‌شده از نقشه راه فناوری‌های اولویت‌دار هر شرکت و اختصاص ۴۰ درصد باقیمانده اعتبارات پژوهشی سالانه به حل چالش‌های فناورانه
۲۲- طراحی سازوکار مناسب جهت پذیرش دارایی‌های شرکت‌های بالغ از صندوق‌های پژوهش و فناوری در طرح‌های فناورانه به‌عنوان تضمین دریافت تسهیلات مالی در قراردادهای فناورانه
۲۳- توسعه و به‌کارگیری ظرفیت‌های مالی صندوق‌های پژوهش و فناوری، شتاب‌دهندگان فناوری و فرشتگان کسب‌وکار در راستای ارائه خدمات در بخش سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ارائه تضامین قراردادی به مجموعه‌های استارت‌آپی و شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت کشور و خرید تضمینی محصولات فناورانه
۲۴- مشارکت جدی مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (در حوزه‌های راهبردی) و پژوهشگاه صنعت نفت (در حوزه‌های فنی) در انجام مطالعات راهبردی فناورانه حوزه نفت و گاز
۲۵- حمایت از توسعه شرکت‌های خدمات انرژی (ESCO) و توسعه فناوری‌های مرتبط با خدمات این شرکت‌ها
۲۶- مدیریت یکپارچه سبد طرح‌ها و پروژه‌های فناوری و تجاری‌سازی در قالب سامانه جامع مدیریتی به‌منظور پایش میزان اثربخشی پروژه‌های فناورانه، ثبت و بهره‌برداری از دانش و استقرار نظام مدیریت دانش در حوزه پژوهش و فناوری.»
