سرمایه‌گذاری هنگفت نفتی ریاض در پاکستان/ دلارهای عربی در استخدام جنگ با ایران
مهم‌ترین بخش این سرمایه‌گذاری، ساخت یک پالایشگاه و مجتمع نفتی ۱۰ میلیارد دلاری در بندر گوادر در سواحل دریای عرب است. این شهر، مقصد نهایی کریدور چند میلیارد دلاری اقتصادی چین- پاکستان به شمار می‌رود که در نزدیکی بندر چابهار که توسط هندی‌ها و ایرانی‌ها توسعه یافته، قرار دارد.
دو منبع سعودی در گفت‌وگو با ای‌اف‌پی تأیید کرده‌اند که رهبران عربستان برای توسعه دامنه فعالیت‌های خود در کشور پاکستان، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند و محمد‌بن سلمان، ولیعهد این کشور به زودی برای دیدار با مقامات پاکستانی روانه اسلام‌آباد خواهد شد.
گفته می‌شود در این سفر چند قرارداد سرمایه‌گذاری امضا خواهد شد. این دو کشور که در دهه‌های اخیر همواره متحدانی منطقه‌ای بوده‌اند، از ماه‌ها پیش برای این سفر برنامه‌ریزی و رایزنی‌های گسترده‌ای داشته‌اند. وال‌استریت ژورنال در گزارش ماه گذشته خود اعلام کرد که عربستان سعودی و امارات متحده عربی بزرگ‌ترین شرکای تجاری پاکستان در منطقه خاورمیانه بوده و آنها ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و وام در اختیار پاکستان قرار خواهند داد.
کمک‌های هنگفت عربستان
این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به اقتصاد بحران‌زده پاکستان که رتبه آن در فهرست اس‌اند پی از B به – B کاهش یافته کمک قابل توجهی کند.
فضل بوعینین، اقتصاددان عربستانی می‌گوید: این سرمایه‌گذاری‌ها در قالب یک بسته نجات اقتصادی ارائه شده‌اند تا فشار بدهی‌های خارجی و کمبود ارز کاهش یابد. همچنین این طرح‌ها می‌تواند در بهبود شاخص‌های اقتصاد پاکستان نقش‌آفرینی کند.
وی افزود: عربستان به عنوان رهبر غیررسمی کارتل اوپک در سایه این سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه ساخت پالایشگاه گوادر و احداث زیرساخت‌های مختلف، اهدافی راهبردی و تجاری نیز دارد. عربستان به همراه امارات متحده عربی، متحد کلیدی این کشور در منطقه خلیج‌فارس هر کدام ۳ میلیارد دلار به حساب‌های بانک مرکزی پاکستان واریز کرده‌اند تا بحران بدهی‌های سررسید شده و کاهش ارزش روپیه کاهش یابد.
رهبران ابوظبی و ریاض ۶ میلیارد دلار اعتبار واردات نفت نیز به اسلام‌آباد اعطا کرده‌اند تا ناتوانی پاکستان در دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول جبران شود. رئیس‌جمهوری پاکستان پس از رسیدن به قدرت در ماه‌های جولای و اکتبر روانه ریاض شده و در کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان که به دلیل فاجعه قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی با تحریم بسیاری از دولت‌ها و شرکت‌های تجاری همراه بود، شرکت کرد.
وی روانه ترکیه و قطر به‌عنوان رقبای منطقه‌ای ریاض و کشور چین نیز شده تا رهبران آنها را به سرمایه‌گذاری در پاکستان ترغیب کند.
بوعینین می‌گوید: با سرمایه‌گذاری‌های عربستان در پروژه‌های بین‌المللی پالایشگاهی، رهبران ریاض می‌توانند سهم بازار خود را حفظ کرده و در رقابت‌های بین‌المللی نیز از صادرات پایدار بهره‌مند شوند. خالد الفالح، وزیر نفت عربستان در ژانویه سال‌جاری از بندر گوادر و محل پیشنهادی ساخت پالایشگاه در کنار بندر آب‌های عمیق آن بازدید کرد. نکته قابل‌توجه اینکه فاصله گوادر تا بندر چابهار ایران به عنوان رقیب آن فقط ۷۰ کیلومتر است.
وی در گفت‌وگو با رسانه‌های پاکستانی از برنامه ساخت یک مجتمع پالایشی و پتروشیمی ۱۰ میلیارد دلاری در بندر گوادر سخن گفته است.
کاهش زمان عرضه
همانند اکثر عرضه‌کنندگان نفت عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان، در مناطق مختلف دنیا سهام طرح‌های پالایشی و پتروشیمی را خریداری کرده است. بدین ترتیب آنها از خرید بلندمدت نفت خود اطمینان خواهند داشت.
کارشناسان معتقدند با ساخت یک خط لوله از بندر گوادر به چین زمان عرضه نفت به این کشور از ۴۰ روز به هفت روز کاهش خواهد یافت. بندر گوادر با سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد دلاری پکن و به‌عنوان بخشی از راه ابریشم جدید چین توسعه یافته و این بندر را باید هاب صنعتی منطقه در آینده دانست. نزدیکی به آسیای میانه افغانستان، خاورمیانه و آفریقا را باید مهم‌ترین مزیت این بندر دانست.
بوعینین می‌گوید: پاکستان نیازمند یک شریک ثروتمند است تا در کنار چین با تزریق منابع مالی در اقتصاد کشورش نقش‌آفرینی کند. گفتنی است که تاکنون رهبران چین از پذیرش شریک در توسعه این کریدور ۳ تریلیون دلاری خودداری کرده‌اند.
این بندر با اتصال به استان غربی شین چیانگ گامی بلند در مسیر تغییر مهره‌های بازی در رقابت‌های تجاری قاره کهن ایفا خواهد کرد. دولت پاکستان خواهان مشارکت چینی‌ها در توسعه بخش‌های کشاورزی و صنایع اشتغال‌آفرین علاوه بر بخش زیرساخت‌ها هستند.
در جست‌وجوی نقش آفرینی ژئوپلیتیک
سرمایه‌گذاری شیوخ ریاض در بندر گوادر پیامدها و تأثیرات ژئوپلیتیک نیز به دنبال خواهد داشت. ایران در سال گذشته میلادی، بندر چابهار را افتتاح کرد تا یک مسیر کلیدی انتقال کالا به کشور افغانستان فاقد مرز دریایی و قرار گرفته در بن بست جغرافیایی ایجاد شود. همچنین با این اقدم رهبران دهلی‌نو می‌توانند کشور پاکستان را به‌عنوان دشمن قدیمی خود دور بزنند.
دولت هند بندر چابهار را به‌عنوان یک شاهراه کلیدی برای ارسال کالا به افغانستان و توسعه تجاری با کشورهای آسیای میانه و آفریقا می‌شناسد. در آوریل سال گذشته قرارداد ۴۴ میلیارد دلاری ساخت یک مجتمع پالایشی و پتروشیمی عظیم میان عربستان و هند امضا شد.
نکته کلیدی اینست که ریاض تمایلی به مشارکت در رقابت‌های هند و پاکستان ندارد و این کشور پادشاهی قراردادهای راهبردی انرژی با دهلی‌نو دارد. رشد تقاضای نفت در هند نیز یکی از بالاترین ارقام در دنیاست. بازی بزرگ از مدت‌ها پیش آغاز شده است.
