هر چند ایران دومین بنزین ارزان جهان را عرضه می‌کند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت بنزین در قیاس با قدرت خرید در ایران چندان پایین نیست.
به گزارش خبرآنلاین، موضوع قیمت بنزین در سال‌های اخیر بحث‌های داغی را در فضای رسانه‌ای و محافل کارشناسی رقم زده است این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد بنزین هزار تومانی در قیاس با قدرت خرید ایرانی چندان پایین نیست.
در حالی که زمزمه افزایش قریب الوقوع قیمت بنزین به گوش می‌رسید بهروز نعمتی، نماینده مجلس اعلام کرده است فعلا برنامه‌ای در این حوزه در دستور کار قرار ندارد. از سوی دیگر وزیر نفت نیز تاکید دارد تصمیمی در خصوص سهمیه‌بندی اتخاذ نشده، اما به طور کامل موضوع سهمیه بندی را منتفی اعلام نکرده است.

بنزین در ایران تنها از کشور ونزوئلا گران‌تر است و طبق محاسبات هر لیتر بنزین در شرایطی تنها ۹ سنت قیمت دارد که در تمامی کشور‌های اطراف ایران، این فرآورده سوختی قیمتی بالاتر را داراست. همین موضوع سبب شده است جریان قاچاق بنزین از ایران به دیگر کشورها، حتی افغانستان و ترکیه و عراق بسیار سوداور باشد.

آخرین محاسبات صورت گرفته نشان می‌دهد قیمت بنزین در ترکیه ۱۴ برابر، در عراق ۷ برابر و در امارات متحده عربی ۶.۵ برابر ایران است.

هر لیتر بنزین در پاکستان ۸ برابر و در افغانستان ۷.۲ برابر و در ترکمنستان و آذربایجان هم حدود ۵ برابر ایران است. به این ترتیب قاچاق سوخت به هر یک از کشورها، خصوصا کشور‌هایی که دارای مرز زمینی با ایران هستند، سودآوری بسیار بالایی را داراست.

بر اساس این گزارش، برخی با استناد به ارزانی قیمت بنزین، افزایش قیمت را گریزناپذیر می‌دانند، اما مولفه مهم دیگر یعنی قدرت خرید، نشان می‌دهد نرخ واقعی بنزین در ایران چندان هم پایین نیست. به عبارت دیگر این نرخ در قیاس با کشور‌های توسعه یافته اندک و در قیاس با کشور‌های در حال توسعه بالاست.

درامد ماهیانه خانوار ایرانی چقدر است؟

بر اساس اطلاعات هزینه- درامد خانوار در سال ۱۳۹۷، درآمد متوسط ماهیانه هر خانوار شهری برابر با ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است. قیاس هزینه‌های مصرف ۴۰ لیتر بنزین در ماه با متوسط درآمد اعلامی از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، خرید ۴۰ لیتر بنزین ۱.۱ درصد از درآمد‌های خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. این نسبت در مقایسه با اکثر کشور‌های نفتی بالا و در قیاس با اکثر کشور‌های توسعه یافته پایین است.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی تاکید دارد به رغم پایین بودن قیمت بنزین در کشور، اما سهم آن در مقیاس جهانی چندان پایین نیست. این موضوعی است که در بحث آزادسازی و یا افزایش قیمت حامل‌های از جمله بنزین باید مد نظر تصمیم گیران قرار گیرد.

محاسبات آماری نشان می‌دهد به طور متوسط خرید ۴۰ لیتر بنزین در ماه ۰.۴ درصد از درآمد خانوار قطری، ۰.۶ درصد درآمد ماهیانه خانوار کویتی و ۰.۶ برابر درامد خانوار اماراتی را در بر می‌گیرد. این رقم در کشورهایی، چون کانادا و نروژ بین ۱.۱ یا ۱.۲ درصد است. در فرانسه، کره جنوبی، هنگ کنگ و ایتالیا، رقمی بین ۲ تا ۲.۶ درصد از درامد خانوار صرف خرید ۴۰ لیتر بنزین می‌شود.

به این ترتیب وضعیت ایران مشابه کشورهایی، چون کانادا و نروژ است که از نظر گستردگی حمل و نقل عمومی بر ایران برتری آشکاری دارند.

چه باید کرد؟

سالهاست کارشناسان از ضرورت به کارگیری تکنولوژی مدرن با هدف تولید خودرو‌هایی کم مصرف سخن می‌گویند با این حال برخی بر این اعتقادند که بنزین ارزان خود مانعی بر سر راه سرمایه گذاری به منظور ورود تکنولوژی مدرن روز است.

مرکز پژوهش‌های مجلس با تکیه بر وضعیت کنونی پیشنهاداتی را با هدف مهار مصرف سوخت خصوصا بنزین ارائه کرده است. این مرکز محدود کردن مصرف با استفاده از کارت هوشمند سوخت و سهمیه بندی، جلوگیری از قاچاق سوخت و سرمایه گذاری جهات افزایش راندمان خودرو را در کنار توسعه حمل و نقل عمومی، کاهش عمر ناوگان و بالا بردن سهم حمل و نقل ر. یلی پیشنهاد کرده و تاکید دارد ترویج فرهنگ مصرف می‌تواند در این عرصه موثر باشد.