یکی از کلیدی ترین و حساس ترین حوزه های عملکردی و حاکمیتی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، حوزه تخصصی گمرک می باشد، بیشترین مواد قانونی اداره این وظایف نیز قوانین گمرکی تشکیل می دهند.  در ساختار مناطق آزاد و ویژه که از ارکان حرکت کشورهای در حال توسعه به سمت پیشرفت و شکوفایی اقتصادی هستند، حوزه تخصصی گمرک از جایگاه خاص و ویژه ای برخوردار است. در همین راستا مدیریت امور گمرکی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، همواره کوشیده تا با رویکرد بهبود مستمر (Continual Imporvment) به تحقق این جایگاه جامه عمل بپوشاند.

پشتیبانی از فعالیتهای اقتصادی و تولیدی منطقه، صادرات غیر نفتی، ترانزیت، صادرات مجدد، پردازش کالا، تسریع در زمان و کاهش هزینه ترخیص کالا، رفع موانع گمرکی صادر کنندگان، سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی منطقه، استقرار و راه اندازی زیر ساختهای گمرکی مورد نیاز منطقه، تعامل و همکاری با سازمانهای همجوار در خصوص حذف موانع وارداتی و صادراتی منطقه از اهم ماموریتهای مدیریت امور گمرکی سازمان منطقه ویژه پارس می باشد. 

باتوجه به ماده ۸ قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه و ماده ۹ آیین نامه اجرایی آن نظامات مربوط به مبادلات مناطق با خارج از کشور از شمول مقررات صادرات و واردات و همچنین پرداخت حقوق و عوارض گمرکی مستثنی شده اند و در نتیجه اعمال نظارت بر جریان ورود، نقل و انتقال کالاها و تجهیزات و گردش و مصرف کالا در محدوده منطقه که از اهم موارد اعمال نقش حاکمیتی سازمان است از وظایف مدیریت امور گمرکی است. 

حیطه عملکرد و اعمال نظارتهای گمرکی که توسط این مدیریت صورت می گیرد، شامل تمام گستره و قلمرو منطقه ویژه اقتصادی پارس در منطقه پارس ۱ و پارس ۲ بوده و در برگیرنده همه‌ی صنایع بالادست و پائین دست مستقر اعم از مجتمع‌های پالایشگاهی و پتروشیمیایی و فعالان اقتصادی منطقه است. 

در  سال ۱۴۰۱ که با عنوان «تولید؛ دانش بیان و اشتغال آفرین» از سوی مقام معظم رهبری نامگذاری شده است، گمرک نقشی تاثیرگذار در رونق تولید و اشتغال دارد که در همین راستا؛ «مهدی دانش دوست» سرپرست مدیریت امور گمرکی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس ضمن ارائه برنامه‌های محقق شده حوزه متبوعش طی سال گذشته، از تداوم پیگیری برنامه‌های زیرساختی و گام‌های رو به جلو این سازمان برای گسترش امکانات و خدمات به سرمایه‌گذاران و مودیان گمرکی خبر می‌دهد. این گفت و گو در ادامه می آید: 

ماموریت‌ اصلی مدیریت امور‌گمرکی سازمان چیست و کارکرد این مدیریت چه تفاوتی با گمرک ‌ایران دارد؟

ماموریت مدیریت امور گمرکی سازمان منطقه ویژه به نمایندگی از طرف سازمان، نظارت بر ورود، مصرف و بکارگیری کالا در منطقه براساس قانون مناطق ویژه و ضوابط و مقررات جاری ، تسریع و تسهیل در امر واردات. وصادرات و ارائه خدمات گمرکی به فعالان اقتصادی منطقه و وصول هزینه های خدمات گمرکی بر اساس تعرفه های ابلاغی و همچنین پشتیبانی از فعالیتهای اقتصادی و تولیدی در منطقه، تسریع در زمان و کاهش هزینه ترخیص کالا، رفع موانع گمرکی صادر کنندگان، سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی منطقه، پیگیری استقرار و راه اندازی زیر ساختهای گمرکی مورد نیاز منطقه و  تعامل و همکاری با سازمانهای همجوار در خصوص حذف موانع وارداتی و صادراتی منطقه می باشد.

باتوجه به ماده ۸ قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه و ماده ۲۰آیین نامه اجرایی آن نظامات مربوط به مبادلات مناطق با خارج از کشور از شمول مقررات صادرات و واردات و همچنین پرداخت حقوق و عوارض گمرکی مستثنی شده اند و در نتیجه اعمال نظارت بر جریان ورود و نقل و انتقال کالاها و تجهیزات و گردش و مصرف کالا در محدوده منطقه که نشان دهنده نقش و جایگاه  حاکمیتی سازمان در حوزه گمرک در منطقه است و وظایف مدیریت امور گمرکی سازمان محسوب می گردد.

در همین راستا و به شرط تحقق تعریف قانونی منطقه ،گمرک ایران نیز به عنوان مرزبان اقتصادی کشور ، علاوه بر نظارت‌ها‌ و کنترل های گمرکی در بدو ورود کالا به منطقه ، مسئول اجرای قوانین گمرکی و رویه ها و دستورالعمل های جاری در خصوص خروج کالا از منطقه تحت رویه های مختلف گمرکی می باشد.

برنامه و اهداف اولویت‌دار گمرک منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که برای سال گذشته (۱۴۰۰) محقق شده است را اعلام کنید؟

مهم‌ترین دستاورد به توفیق الهی طی سال گذشته، حصول رضایت فعالان محترم منطقه از عملکرد مجموعه مدیریت امور گمرکی سازمان و تسهیل و تسریع فرایندهای گمرکی در منطقه بوده که این مهم به حرکت چرخ عظیم اقتصاد کشور که قسمت اعظمی از آن در منطقه ویژه پارس محقق می گردد ، کمک بسیار شایان و قابل توجهی می نماید.  

 حدود ۲۰ میلیارد تومان در حوزه توسعه زیرساخت‌های گمرکی طی سال ۱۴۰۰ هزینه شده است که برخی از موارد محقق شده سال ۱۴۰۰ به شرح زیر است: 

– سازماندهی پرسنل ستادی و عملیاتی حوزه گمرک در جهت تسریع و تسهیل فرایندهای کاری جاری گمرکی با رویکرد کسب رضایت حداکثری مراجعان محترم و به حداقل رسانیدن زمان انجام تشریفات گمرکی 

 – ساماندهی پایگاه داده آماری به جهت به روز بودن آمارهای حوزه صادرات و واردات.

 – انجام بازدیدهای میدانی متعدد به جهت رفع مشکل ترافیک تانکرهای حامل LPG شرکت پارسا فیدار که منجر به انجام توافقات لازم در خصوص استقرار گمرک در محل شرکت مذکور و حذف توقف تانکرهای بارگیری شده در منطقه گردید.

 – تعامل سازنده و مستمر با اداره کل گمرک منطقه با برگزاری نشست‌های مکرر تخصصی در حوزه گمرک و بازدیدهای میدانی مختلف در معیت مدیران ارشد آن اداره کل محترم از مبادی گمرکی منطقه در جهت ساماندهی گیت های گمرکی.

– برگزاری نشست‌های متعدد با کارشناسان مختلف ساختار مدیریت منابع انسانی جهت بازنگری در چارت و جایگاه سازمانی مدیریت امور گمرکی.

 – نهادینه نمودن مباحث سلامت اداری از طریق برگزاری جلسات متعدد با پرسنل محترم و مراجعین محترم بصورت مجزا و ابلاغ دستور العمل های سلامت اداری .

– ارتباط و تعامل با سازمانها و نهادهای ذی مدخل در حوزه گمرک نظیر دبیرخانه مناطق، بانک های عامل و شرکت پخش فراورده های نفتی عسلویه و … .

برنامه های که سال گذشته(۱۴۰۰) پیگیری شده و اجرا آن در سال جدید ادامه خواهد داشت را بیان فرمایید؟  

در سال جاری (۱۴۰۱) بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان برای توسعه زیرساختهای گمرکی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیاز داریم که ۶ برنامه اولویت دار در دستور کار به شرح زیر است: 

-پیگیری تکمیل فنس پیرامونی منطقه پارس ۲ و جانمائی ، تجهیز و تقویت مبادی گمرکی آن منطقه.

-پیگیری متمرکز نمودن ساختمان اداری این مدیریت و اداره کل گمرک منطقه  از طریق انتقال گمرک ایران به ساختمان موجود مدیریت پارس یک .

-پیگیری احصار محدوده صنایع پائین دستی منطقه .

-پیگیری انعقاد قرارداد سامانه جامع امور گمرکی epl  از طریق دبیرخانه شورای عالی مناطق و به منظور تسهیل فرایند تخصیص ارزی و رفع تعهدات ارزی فعالان منطقه. 

-آموزش تخصصی پرسنل از طریق برگزاری دوره های آموزشی مباحث گمرکی و بازرگانی بین الملل.

-انتقال دروازه گمرکی سه راه پتروشیمی به شیرینو و جانمائی مجدد و تجهیز و تقویت دروازه های گمرکی .

اهم‌فعالیت های سه ماهه اول سالجاری مدیریت امور گمرکی را برای ما تشریح بفرمایید؟

علاوه بر انجام وظایف حاکمیتی محوله قانونی  و انجام تشریفات گمرکی در حوزه های مختلف نظیر واردات و صادرات و انتقال کالا که با افزایش چشمگیر صادرات و کاهش واردات در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹  و همچنین مجددا به یاری خدا با  افزایش قابل توجه صادرات در سه ماهه اول سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده  و این مدیریت از سال گذشته چندین طرح کلان و اثر گذار و تحول آفرین در حوزه گمرک منطقه را آغاز نمود که به توفیق الهی این موضوعات در ماههای نخست سال جاری  یا  به مرحله اجرا درآمدند  و یا در مراحل نهایی  اجرا می باشند که به اختصار عبارتند از :

اول . طرح تجمیع گمرکی منطقه با انتقال اداره کل گمرک محترم منطقه به محل جدید و ایجاد مجتمع گمرکی مشتمل بر  مدیریت امور گمرکی سازمان و اداره کل گمرک منطقه .

دوم . افتتاح طرح احصار یکپارچه گمرکی منطقه پارس دو که گام ارزنده ای در جهت تسهیل و تسریع فرآیند گمرکی فعالان اقتصادی منطقه در پارس دو کنگان می باشد .

سوم . انجام مراحل نهایی انعقاد قرارداد سامانه اظهار از راه دور مناطق به عنوان اولین منطقه ویژه اقتصادی کشوری که عملیات اظهار منطقه‌ای کالا  و رفع تعهدات ارزی فعالان اقتصادی خود را در قالب این سامانه یکپارچه گمرکی کشور پیگیری نموده و به انجام می رساند.

چهارم . انجام مقدمات لازم در جهت احصار یکپارچه گمرکی منطقه ویژه پارس یک که صحبت های اولیه و موافقت های مقدماتی موضوع طی نشست‌های تخصصی بعمل آمده با مدیر کل محترم گمرک منطقه و مقامات ارشد گمرک ایران در دست اقدام می باشد که در صورت تحقق این مهم به یاری خدا ، برای نخستین بار از زمان تشکیل منطقه ، تعریف قانونی منطقه ویژه با لحاظ کلیه مزیت‌ها و معافیت های گمرکی مربوط، محقق خواهد گردید .

پنجم . پیگیری تصویب و اخذ مصوبه امکان ترخیص خودروهای غیر سواری مستعمل وارداتی دپو شده در سطح منطقه ویژه پارس که موضوع به جهت اهمیت با حمایت‌های بی دریغ مدیر عامل محترم سازمان ،استاندار محترم و ناظر محترم گمرکات استان و مدیر کل محترم گمرک منطقه،   هم از طریق وزارت  صمت و هم از طریق وزارت  نفت در حال پیگیری می باشد .

در خبرها به راه اندازی در‌وازه های گمرکی در پارس دو‌کنگان اشاره شده بود، جمع آوری دروازه های گمرکی چه مزایایی دارد؟

به لطف خدا و با حمایت های  مدیر عامل محترم سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و همراهی و تعامل ارزشمند مدیر کل محترم گمرک منطقه ویژه پارس و همکاران محترم ایشان و مدیریت محترم منطقه پارس کنگان ،طرح احصار یکپارچه گمرکی منطقه پارس کنگان و به تبع آن تجمیع و ساماندهی گیت های گمرکی متفرق و متعدد آن منطقه در قالب یک درب اصلی و دو درب کنترلی گمرکی ، از تاریخ بیست و دوم تیر ماه جاری با حضور  مدیرعامل محترم سازمان، فرماندار محترم کنگان و مدیر کل محترم گمرک منطقه و جمعی از مدیران ارشد صنایع مستقر، عملیاتی گردید . 

با اجرای این طرح ، الزامات قانونی تشکیل مناطق ویژه اقتصادی به موجب مفاد ماده ۸ قانون تشکیل مناطق ویژه و ماده ۲۰ آیین نامه اجرایی آن در راستای تعیین قلمرو گمرکی منطقه ویژه که می بایست قابل تمایز و تفکیک از قلمرو سرزمین اصلی باشد ، محقق می گردد.

 از مزایا و ویژگیهای مهم این طرح می توان به اختصار به موضوعات ذیل اشاره نمود :

۱- تحقق تعریف قانونی منطقه ویژه و به تبع آن استفاده فعالان اقتصادی مستقر از مزیت ها و معافیت های گمرکی مناطق 

۲-کاهش فرآیند اداری و تسهیل و تسریع تشریفات گمرکی

۳-کاهش هزینه های غیر مستقیم تولید از محل صرفه جویی های حاصله

۴-اعمال کنترل های دقیق تر و کاملتر گمرکی بر فرایند ورود و خروج کالا و محصولات

۵- ایجاد زمینه مناسب در اتخاذ تدابیر لازم امنیتی و حراستی در این منطقه حساس .

۶-امکان ساماندهی و نظارت جامع بر حوزه حمل و نقل و ترافیک

وضعیت صادر‌ات و ‌واردات کالا در منطقه ویژه‌ به چه صورت است و ایا برنامه ای برای کاهش ترخیص کالاهای وارداتی یا تسریع در صادرات محصولات تولیدی منطقه دارید ؟اهم آن را بیان بفرمایید.

با بررسی آمارها و گزارشات حوزه صادرات و واردات به لطف خدا از سال ۹۹ روند صادرات به شکل قابل توجهی در حال افزایش بوده که امید است با تعاملات و دیپلماسی موثر کلان کشور در عرصه منطقه ای و بین المللی در جهت بی اثر کردن تحریم‌های ظالمانه استکبار علیه ایران ، این روند با شدت و حدت بیشتری تداوم یابد و شاهد تحول درآمد زایی و ارزآوری از محل صادرات محصولات استراتژیک از این منطقه کلیدی و اثر گذار در اقتصاد کشور باشیم ‌.همچنین جای امیدواری است که در این مدت در مقابل روند افزایشی صادرات 

شاهد روند کاهشی واردات نیز می باشیم که این نکته نیز از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد .

شایان ذکر است تمام تلاش مجموعه گمرکی منطقه اعم همکاران خدوم و زحمتکش مدیریت امور گمرکی سازمان و همچنین مدیر کل و همکاران خدوم و زحمتکش اداره کل گمرک محترم منطقه ویژه ‌، تسهیل و تسریع در روند صادرات و واردات و حذف موانع اداری و حمایت همه جانبه از تولید ملی بوده که به توفیق الهی رضایت حداکثری جامعه هدف و فعالان اقتصادی منطقه موید این مهم می باشد .

باتوجه به ضرورت پیگیری منویات مقام معظم رهبری در راستای تحقق شعار سال جاری؛ برنامه های گمرک در کدام حوزه متمرکز و پیگیری می شود؟

 عمده موارد یاد شده که اعلام شد نیز به عنوان موارد در دست اقدام در راستای تحقق منویات مقام عظمای ولایت طراحی شده است که موضوع راه اندازی سامانه های اظهار از راه دور در سامانه epl از مهم ترین برنامه های سال جاری (۱۴۰۱) خواهد بود. 

موانع و چالش‌هایی  که سال گذشته (۱۴۰۰) داشتید و موجب کندی پروژه های گمرک شد را تشریح کنید؟

عمده چالش‌ها در زمینه کمبود نیروی انسانی در ستاد و مبادی گمرکی، قطعی برق در تابستان، عدم وجود یا کم بودن روحیه جهادی و تلاش و پشتکار مضاعف در برخی حوزه‌های که توقع همکاری درون سازمانی و برون سازمانی بیشتری بود.